Wynagrodzenia w Szwajcarii

Szwajcaria jest jednym z najbardziej rozwiniętych i najbogatszych krajów na świecie. Dzięki neutralności i zasadzie nienaruszalności tajemnicy bankowej kraj ten cieszy się opinią finansowego centrum Europy i świata. Wysoki poziom rozwoju to także wynik liberalnego systemu gospodarczego i ścisłego powiązania z gospodarkami innych krajów. Państwo ingeruje w gospodarkę tylko wtedy, gdy wymaga tego interes ogólny.

Podstawowe dane o kraju

Szwajcaria, oficjalnie Konfederacja Szwajcarska, to państwo federacyjne składające się z 26 kantonów oraz około 3000 gmin. Oficjalnie państwo to powstało w 1848 roku w rezultacie połączenia kantonów będących dotychczas w luźnym związku. Szwajcarski system polityczny to republika federacyjna z elementami demokracji bezpośredniej, której najważniejszymi instrumentami jest inicjatywa ludności i referendum (na szczeblu federacji lub kantonów). Poza tym w kilku kantonach utrzymała się dawna postać demokracji bezpośredniej — zgromadzenie ludowe, czyli zebranie wszystkich wyborców w celu podjęcia uchwały. Funkcję głowy państwa pełni Prezydent Federalny wybierany na okres jednego roku spośród członków rządu – Rady Federalnej. Składa się ona z siedmiu osób wybranych przez parlament i należących do największych partii w kraju.

Podstawą szwajcarskiej polityki zagranicznej jest neutralność, która została zagwarantowana na Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku. W rezultacie kraj ten nie uczestniczy w żadnych konfliktach zbrojnych. W latach 1995-2005 średni realny wzrost PKB wyniósł 1,5%. Szwajcaria należy do krajów o najwyższym udziale handlu zagranicznego w PKB. Najbardziej znane szwajcarskie produkty to zegarki, czekolada i ser. Ponieważ kraj ten nie posiada bogactw naturalnych, nacisk położony jest na rozwijanie wysoko wykwalifikowanej i dobrze wykształconej siły roboczej. Ludność kraju liczy ponad 7,4 mln osób, z czego około 20% (1,5 mln) stanowią obcokrajowcy. Centralne położenie kraju między niemieckim, francuskim i włoskim obszarem kulturowym przyczyniło się do dużej różnorodności językowej i kulturowej. Dlatego też Szwajcaria posiada cztery oficjalne języki urzędowe: niemiecki, francuski, włoski i retoromański. Najwięcej – dwie trzecie ludności – posługuje się językiem “szwajcarsko-niemieckim”.

Dane zaprezentowane w niniejszym artykule dotyczą roku 2006. Większość kwot podanych jest w frankach szwajcarskich (CHF), będących obowiązującą walutą w Szwajcarii. Według średniego kursu NBP z 30 czerwca 2008 roku 1 CHF odpowiada 2,09 PLN.

Bezrobocie i zatrudnienie

Przez wiele lat bezrobocie w Szwajcarii utrzymywało się na poziomie poniżej 1%. Jednakże, podczas recesji gospodarczej w latach dziewięćdziesiątych liczba osób bez pracy szybko wzrosła i w lutym 1997 roku osiągnęła rekordowy poziom 5,7%. Stopniowa poprawa gospodarki sprawiła, że rejestrowane bezrobocie spadło do 1,7% w 2001 roku. W 2006 roku stopa bezrobocia wyniosła 3,3%, zaś w 2007 – 2.8%. Sytuacja wygląda inaczej w różnych regionach: kantony z językiem francuskim i włoskim mają wyższą stopę bezrobocia niż kantony z językiem niemieckim. Co więcej, wśród kobiet oraz obcokrajowców stopa bezrobocia jest wyższa. W sektorze usług pracuje najwięcej osób (73,2%). W przemyśle zatrudnionych jest 23% osób, zaś w rolnictwie – 3,8%. Stopa inflacji utrzymuje się na niskim poziomie. W 2006 roku wyniosła 1,1%.Większość osób pracuje w małych i średnich przedsiębiorstwach, które odgrywają bardzo ważną rolę w szwajcarskiej gospodarce. Pracownicy zatrudnieni na pełny etat pracują średnio 41,7 godzin.

Dane ogólne

Mediana miesięcznego wynagrodzenia brutto w Szwajcarii kształtuje się na poziomie 5 674 CHF – czyli około 11 859 PLN (według kursu z dnia 30 czerwca 2008). Najlepsze zarobki osiągają osoby pracujące w bankowości i ubezpieczeniach – 8 168 CHF. Ponad dwa razy mniej (3 902 CHF) zarabiają zatrudnieni w najsłabiej opłacanej branży – hotelarstwie i gastronomii. Relatywnie niskie płace osiąga się w sprzedaży i naprawach (4 908 CHF). Mediana wynagrodzeń powyżej 7 000 CHF występuje w takich branżach, jak badania i rozwój (7 823 CHF), administracja publiczna (7 787 CHF) oraz zaopatrzenie w elektryczność, gaz i wodę (7 255 CHF).



Wysokość płacy uzależniona jest od stopnia trudności wykonywanej pracy. Najmniejsze rozbieżności płacowe pomiędzy pracą o najmniejszym stopniu trudności a pracą wymagającą wysokich kwalifikacji występują w hotelarstwie i gastronomii. Za proste powtarzające się zadania otrzymuje się 3 560 CHF, zaś za bardzo trudne zadania lub pracę wykonywaną przez niezależnych wykwalifikowanych pracowników – 4 701 CHF. Różnica zatem wynosi 1 141 CHF. Największe dysproporcje dotyczą branży IT. Wykonując najłatwiejsze zadania zarabia się 4 161 CHF, zaś wykonując najtrudniejsze – prawie dwa razy więcej (8 275 CHF). Za proste powtarzające się zadania najwięcej można zarobić w zaopatrzeniu w elektryczność, gaz i wodę (6 054 CHF). Posiadając specjalistyczne, techniczne umiejętności najlepsze dochody osiąga się w branży badania i rozwój. Praca o największym stopniu trudności najwyżej opłacana jest w bankowości i ubezpieczeniach (10 702 CHF).



Spójrzmy, jak kształtują się zarobki w przetwórstwie przemysłowym w Szwajcarii. Jak pokazuje wykres 2 wysokość płac zależy od dziedziny produkcji. Najwyższe wynagrodzenia otrzymują zatrudnieni przy produkcji wyrobów tytoniowych – mediana to 7 999 CHF. Dla porównania przy produkcji skóry i wyrobów skórzanych można zarobić jedynie połowę tej stawki (4 102 CHF). Podobną płacę (4 127 CHF) otrzymuje się pracując przy produkcji odzieży i wyrobów futrzarskich. Poniżej 5 000 CHF zarabia się także przy produkcji artykułów spożywczych i napojów oraz wyrobów włókienniczych. Zarobki powyżej 6 000 CHF uzyskują zatrudnieni przy produkcji urządzeń elektronicznych, maszyn i urządzeń transportowych oraz w działalności wydawniczej, poligrafii i reprodukcji. Ponadto płace powyżej 7 000 CHF osiąga się przy produkcji koksu i substancji chemicznych.

Wynagrodzenia Szwajcarów i obcokrajowców

W 2006 roku w Szwajcarii pracowało ponad 4,3 mln osób, z czego obcokrajowcy stanowili ponad 25% (1,1 mln osób). Zagraniczna siła robocza jest ważnym elementem szwajcarskiego rynku pracy. Silny rozwój gospodarczy w drugiej połowie XX wieku nie byłby możliwy bez wkładu obcej siły roboczej i osób przyjeżdżających do pracy na krótki okres. Od lat sześćdziesiątych ich udział zawsze przekraczał 20%. Prawie dwie trzecie zagranicznych pracowników pochodzi z krajów Unii Europejskiej lub EFTA. Szwajcarzy generalnie zarabiają o 16% więcej niż obcokrajowcy. Bankowość i ubezpieczenia jest jedną z kilku branż, w której zarobki obcokrajowców są wyższe. Kształtują się one na poziomie 8 767 CHF, podczas gdy płace Szwajcarów są o 8% niższe i wynoszą 8 056 CHF. Administracja publiczna, badania i rozwój, zaopatrzenie w elektryczność, gaz i wodę to kolejne branże, w których obcokrajowcy mogą zarobić więcej niż Szwajcarzy. Przyczyną tego zjawiska jest napływ wysoko wykwalifikowanych specjalistów z zagranicy. Szczególnie duży nacisk w Szwajcarii kładzie się na badania i rozwój. Dlatego też kraj ten przyciąga mnóstwo zagranicznych inwestorów i w porównaniu do innych państw relatywnie duży odsetek osób pracuje w branży badania i rozwój.

Wynagrodzenia w zależności od płci

W Szwajcarii mężczyźni stanowią 55% zatrudnionych, zaś kobiety – 45%. Również w tym kraju widać różnice w wynagrodzeniach obu płci. Mediana wynagrodzenia mężczyzn wynosi 6 076 CHF, podczas gdy mediana płac kobiet stanowi 81% tej stawki (4 926 CHF). Najmniejsze rozbieżności w zarobkach występują w budownictwie (mężczyźni zarabiają o 7% więcej) oraz w hotelarstwie i gastronomii (mężczyźni zarabiają o 9% więcej). W bankowości i ubezpieczeniach występują największe dysproporcje w wynagrodzeniach różnych płci. Mężczyźni mogą liczyć na 9 604 CHF, podczas gdy kobiety zarabiają o 31% mniej – mediana 6 580 CHF. Różnica wynosi zatem ponad 3 024 CHF. Duże rozbieżności w zarobkach występują również w takich branżach jak: badania i rozwój oraz IT.

Wynagrodzenia w firmach o różnej wielkości

Na wysokość wynagrodzeń w Szwajcarii wpływa wielkość firmy. Tabela 5 przedstawia zestawienie wynagrodzeń w zależności od stopnia trudności wykonywanej pracy oraz wielkości firmy. Wykonując bardzo trudne zadania najlepiej zarobić można w firmach zatrudniających przynajmniej 1 000 pracowników. Mediana płacy plasuje się na poziomie 12 762 CHF. Dla porównania w najmniejszych firmach (poniżej 5 pracowników) można zarobić jedynie 62% tej stawki – 7 916 CHF. W przypadku firm zatrudniających 20 – 49 pracowników zarobki wzrastają o ponad 9%. Pensję powyżej 11 000 CHF można otrzymać w firmach, które zatrudniają co najmniej 100 pracowników. Praca niezależnych wykwalifikowanych pracowników najlepiej opłacana jest w największych firmach – 8 353 CHF. W firmach zatrudniających mniej niż 20 pracowników zarobki nie przekraczają 6 000 CHF. W przypadku pracy o najmniejszym stopniu trudności dysproporcje w wynagrodzeniach w firmach o różnej wielkości są relatywnie małe i wahają się w przedziale: 3 831 CHF do 4 751 CHF.

Wynagrodzenia osób z różnym wykształceniem

Szwajcarzy uznają zasadę, że dobrze wykwalifikowana siła robocza jest podstawą sukcesu w każdym biznesowym przedsięwzięciu. Dlatego też szwajcarski system edukacji jest jednym z najlepszych na świecie. Większość ludności posługuje się więcej niż jednym językiem – albo drugim językiem narodowym albo językiem angielskim. Jest to rezultat wysokiej jakości systemu edukacji i wielokulturowego społeczeństwa. Szwajcarski system szkolnictwa dzieli się na trzy stopnie: podstawowe, średnie oraz wyższe i jest zdecentralizowany. Nauczaniem zajmują się kantony i gminy. Nie ma tutaj Ministerstwa Edukacji. Obowiązkowe szkolnictwo dotyczy szkoły podstawowej i szkoły średniej I stopnia. Z reguły trwa 9 lat. Szkoła średnia II stopnia obejmuje nieobowiązkowe kształcenie o profilu zawodowym lub ogólnym. W skład trzeciego – najwyższego stopnia edukacji – wchodzą uniwersytety oraz wyższe szkolnictwo zawodowe. Te pierwsze dzielą się na uniwersytety zwykłe (uniwersytety kantonalne oraz państwowe politechniki) oraz uniwersytety nauk stosowanych (w tym kolegia nauczycielskie), w których nacisk kładzie się na praktyczne umiejętności. Wyższe szkolnictwo zawodowe dzieli się na wyższe szkoły zawodowe, państwowe egzaminy zawodowe i wyższe egzaminy specjalistyczne, które przeprowadzane są przez organizacje zawodowe i podlegają kontroli państwa.

Jak pokazano w tabeli 5 najwyższe zarobki mają osoby posiadające wykształcenie uniwersyteckie (9 837 CHF). Ponadto co czwarta osoba zarabia powyżej 13 230 CHF. Ukończenie uniwersytetu nauk stosowanych również skutkuje wysokimi dochodami. W tym przypadku mediana wynosi 8 794 CHF, zaś co czwarta osoba dostaje ponad 11 003 CHF. Dwukrotnie mniejsze płace mają osoby po podstawowym szkoleniu zawodowym (bez certyfikatu) – mediana ich zarobków to 4 333 CHF. Ukończenie zawodowej szkoły średniej daje wynagrodzenie w wysokości 5 524 CHF. O 17% więcej zarabiają osoby, które ukończyły ogólną szkołę średnią (6 459 CHF).

Wynagrodzenia w regionach

Zazwyczaj najwyższe zarobki osiąga się w stolicy kraju i jej okolicach. W przypadku Szwajcarii jest inaczej. Najwyższe płace osiągają zatrudnieni w centrum finansowym Europy – Zurychu, a nie w stolicy kraju – Bernie. Mediana wynagrodzenia osób pracujących w kantonie Zurych wynosi 6 154 CHF. Połowa osób zarabia w przedziale 4 751 CHF a 8 333 CHF. Dla porównania w regionie Ticino (kanton z językiem włoskim) zarabia się o 20% mniej – mediana płac wynosi 4 899 CHF. Ponad 6 109 CHF zarabia 25% osób w kantonie Ticino, podczas gdy w kantonie Zurych płace powyżej tego poziomu otrzymuje 50% pracowników. Generalnie można zauważyć, że w kantonach położonych w zachodniej Szwajcarii zarobki są wyższe niż we wschodniej części kraju.

Wynagrodzenia osób o różnym stażu pracy i wieku

Na wysokość wynagrodzenia wpływa długość stażu pracy. Osoby rozpoczynające pracę zarabiają 4 736 CHF, zaś osoby ze stażem 1-2 lata dostają płacę już o 8% wyższą (5 092 CHF). Największe zarobki osiągają pracownicy ze stażem dłuższym niż 20 lat. Mediana ich wynagrodzeń kształtuje się na poziomie 6 909 CHF. Osoby ze stażem 10-19 lat otrzymują 90% tej stawki (6 202 CHF).



Na wysokość płacy wpływa także wiek pracownika. Najmłodsi – poniżej 20 lat – zarabiają najmniej. Ich płaca kształtuje się na poziomie 3 647 CHF. O 25% wyższe dochody osiągają osoby w wieku 20-29 lat – mediana 4 553 CHF. Do momentu osiągnięcia wieku 64 lat (w przypadku kobiet) lub 65 lat (w przypadku mężczyzn) wynagrodzenia rosną wraz z wiekiem, potem zaczynają spadać. Największe płace dostają osoby w wieku 50-64/65 lat – mediana 6 324 CHF. Niewiele niższe zarobki – 6 208 CHF – osiągają osoby w wieku 40-49 lat. Po przekroczeniu wieku emerytalnego można liczyć na wynagrodzenia w wysokości 5 231 CHF.

Wynagrodzenia menedżerów

Wykres 6 prezentuje mediany wynagrodzeń menedżerów w wybranych branżach. Menedżerowie najlepiej zarabiają przy produkcji wyrobów tytoniowych. Mediana wynosi tutaj 32 851 CHF. W bankowości menedżerowie zarabiają o 45% mniej (18 016 CHF), zaś w badaniach i rozwoju o 57% mniej (14 079 CHF). Najmniej dostają menedżerowie zatrudnieni w hotelarstwie i gastronomii. Ich płaca kształtuje się na poziomie 5 648 CHF, czyli jest 5,8 razy niższa od płacy menedżerów zatrudnionych przy produkcji wyrobów tytoniowych.

Wynagrodzenia na tle innych krajów

Na wykresie 6 przedstawiono medianę rocznych wynagrodzeń brutto w Szwajcarii na tle zarobków w wybranych krajach europejskich. Razem z Danią i Norwegią Szwajcaria znajduje się w czołówce krajów o najwyższych wynagrodzeniach. Roczna mediana płac wynosi 46 058 EUR. Dla porównania roczne wynagrodzenie w całej Unii Europejskiej stanowi 63% tej stawki i wynosi 28 992 EUR, zaś w UE-15 – 77% tej stawki (35 417 EUR). W przypadku Polski roczne wygrodzenie brutto jest 5,7 razy mniejsze (8 119 EUR).

Podsumowanie

Szwajcarskie wynagrodzenia należą do najwyższych w całej Europie. Mediana miesięcznej płacy brutto wynosi 5 674 CHF. Najlepiej opłacaną branżą jest bankowość i ubezpieczenia (mediana 8 168 CHF). Wysokie dochody można osiągnąć w produkcji wyrobów tytoniowych (7 999 CHF). W tej branży menedżerowie zarabiają 32 851 CHF. 25% wszystkich zatrudnionych stanowią obcokrajowy. W porównaniu do płac Szwajcarów ich dochody są o 16% niższe. Jednakże w branżach takich jak bankowość i ubezpieczenia, administracja publiczna, badania i rozwój, zaopatrzenie w elektryczność, gaz i wodę lepsze zarobki mają obcokrajowcy.