Wynagrodzenia w Norwegii

Mimo stosunkowo niewielkiej odległości, jaka dzieli nas od tego kraju, wciąż jeszcze niewiele wiemy o Norwegii. Możliwe, że wynika to z faktu, iż nie jest ona członkiem Unii Europejskiej. O norweskiej rzeczywistości wiemy zazwyczaj, że "dobrze się tam żyje" - wiemy, że Norwegowie to ludzie zamożni, najczęściej dobrze wykształceni, a przy tym stonowani i o wysokiej kulturze osobistej. Skąd wziął się ten wizerunek? Na czym polega norweska "tajemnica"? Na te i inne pytania można spróbować odpowiedzieć analizując kwestie gospodarki, poziomu edukacji, polityki zatrudnienia oraz wynagrodzeń.

Podstawowe dane i zarys sytuacji makroekonomicznej

Królestwo Norwegii jest monarchią konstytucyjną - najwyższym organem politycznym jest Storting (parlament), a władzę wykonawczą sprawuje rząd, natomiast na czele państwa stoi obecnie król Harald V. Kraj o powierzchni 385 155 km2 zamieszkuje 4 579 000 mieszkańców.
Jak wiadomo, Norwegowie konsekwentnie nie wyrażają chęci przystąpienia do Unii Europejskiej. Walutą wciąż jest korona norweska (NOK) - zgodnie z kursem NBP z dnia 17 lutego 2005, kurs średni korony norweskiej wynosi 0,4778 złotego.
Gospodarkę Norwegii określa się mianem mieszanej, czyli takiej, która łączy zasady wolnego rynku z dość silnym wpływem państwa. Jej filarami są więc, w większości prywatne, przedsiębiorstwa oparte na prawie własności oraz silne regulacje państwowe w dziedzinach dotyczących zatrudnienia, zanieczyszczenia czy produktów. Jednak wpływ państwa na przemysł, zgodnie z obecnymi trendami, od kilku lat maleje.
PKB Norwegii w 2003 roku wyniosło 1 570 317 mln koron, czyli 343 979 koron na mieszkańca. Realny poziom wzrostu PKB w 2003 roku wyniósł ok. 1 %, a bezrobocie sięga niespełna 5 %. Należy jednak zaznaczyć, iż, Norwegia jest państwem o silnie rozwiniętym systemie opiekuńczym i niemal nie ma tam osób żyjących w ubóstwie. Zgodnie z danymi CIA, poziom życia Norwegów jest najwyższy na świecie.

Średni poziom wynagrodzeń w całej gospodarce

Jako że nie opracowano jeszcze pełnych danych na temat wynagrodzeń w Norwegii w 2004 roku, w niektórych przypadkach jesteśmy zmuszeni oprzeć się na wielkościach z roku 2003. Jednak, zważywszy na fakt, że norweska gospodarka jest jedną z najbardziej stabilnych na świecie, przedstawianie pewnych trendów daje nam możliwość wnioskowania o zjawiskach, które będą miały miejsce w kolejnych latach.
Średnie miesięczne wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego w całej norweskiej gospodarce (z wyjątkiem rolnictwa, rybołówstwa oraz leśnictwa) wyniosło w trzecim kwartale 2003 roku 28 145 NOK. Oznacza to wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 3,4%. Natomiast średnie wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze godzin wyniosło 23 240 NOK, tym samym wzrost w stosunku do 2002 wyniósł 4,3%. Dane te są szczególnie ważne, ponieważ w Norwegii spora część zatrudnionych pracuje w niepełnym wymiarze godzin - prawie połowa zatrudnionych kobiet i 10% mężczyzn pracuje mniej niż 36 godzin tygodniowo.
Należy zaznaczyć, że dynamika wzrostu wynagrodzeń w Norwegii jest w ostatnich latach stosunkowo niska. Dla przykładu - wzrost wynagrodzeń w latach 2001-2002, dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin wyniósł aż 6,6%.
Głównym czynnikiem, który wpłynął na wzrost wynagrodzeń w ostatnim roku, był wzrost stawki podstawowej wynagrodzenia - wysokość dodatków nie uległa od 2002 roku większym zmianom. W niektórych sektorach, takich jak wydobycie ropy i gazu, obrót nieruchomościami, czy pośrednictwo finansowe, odnotowano znaczny wzrost zmiennej części wynagrodzenia, jednak nie wpłynął on znacząco na sytuację w całej gospodarce.
Szacuje się, że ogólna liczba siły roboczej w Norwegii wynosi ok. 2,1 mln osób i od kilku lat liczba na nie ulega większym zmianom.
Poniższa tabela zawiera dane na temat średniego miesięcznego wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego w całej gospodarce w latach 1997 - 2003:

Tabela 1. Średnie miesięczne wynagrodzenie w latach 1997 - 2003 (NOK).

1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003
20 665	22 263	23 176	24 404	25 535	27 232	28 145

Źródło: Statistics Norway.

Jak widać, wynagrodzenia w Norwegii są bardzo wysokie. Z największych europejskich gospodarek, jedynie w Szwajcarii są one wyższe.
Od lat, jak we wszystkich innych gospodarkach, problemem jest różnica w wysokości wynagrodzenia kobiet i mężczyzn. Dodatkowo wzrasta ona wraz z wiekiem pracowników z 7 aż do 19 procent w przypadku pracowników powyżej 60-tego roku życia. Poniższy wykres obrazuje te różnice w poszczególnych grupach wiekowych. Dane dotyczą średniego miesięcznego wynagrodzenia wraz z dodatkami, ale bez uwzględnienia płacy za nadgodziny.

Wykres 1. Średnie miesięczne wynagrodzenia kobiet i mężczyzn
w poszczególnych grupach wiekowych w 2003 (NOK)

Źródło: Statistics Norway.

Norweski system edukacji zapewnia bezpłatny dostęp do szkół na poziomie podstawowym, gimnazjalnym oraz średnim. Nauka w szkołach wyższych jest odpłatna, jednak kwoty za nią pobierane nie są wysokie, a w ich zapłacie pomaga Państwowy Fundusz Pożyczek Edukacyjnych.
Naturalnie, wysokość wynagrodzenia wzrasta wraz z poziomem wykształcenia. I tak, pracownicy z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym zarabiali w 2003 roku o ponad 15 tys. koron norweskich mniej (miesięcznie) niż ich koledzy, którzy ukończyli ponad 4 lata studiów. W Norwegii, niemal 3 miliony obywateli powyżej 16 roku życia posiada wyższe wykształcenie, co sprawia, że Norwegowie są jednym z najlepiej wykształconych narodów nie tylko w Europie, ale i na świecie.
Średni poziom miesięcznego wynagrodzenia pracowników pełnoetatowych zatrudnionych w norweskiej gospodarce w 2003 roku, z podziałem ze względu na poziom wykształcenia, obrazuje poniższa tabela.

Tabela 2. Zależność wynagrodzenia od poziomu edukacji w 2003 (NOK).

wykształcenie	wynagrodzenie
podstawowe i gimnazjalne	23 817
średnie	25 659
wyższe (poniżej 4 lat)	31 564
wyższe (powyżej 4 lat)	39 489
nieznane / edukacja nieukończona	26 120

Źródło: Statistics Norway.

Wynagrodzenia w wybranych gałęziach gospodarki

Wynagrodzenia w przemyśle

Poniższa tabela prezentuje roczne wynagrodzenia pracowników poszczególnych gałęzi przemysłu. Średnie roczne wynagrodzenie pracownika przemysłu w 2004 roku wyniosło 331 700 NOK . W tabeli widać dużą dynamikę wzrostu w latach 2000 - 2002 oraz jej obecne spowolnienie. Najszybciej wynagrodzenia wzrastają w sektorze produkcji dzieży (również skórzanej) oraz tekstyliów - w latach 2003-2004 odnotowano ich wzrost aż o 6,2%, podczas gdy wynagrodzenia w przemyśle metalurgicznym wzrosły w tym samym czasie tylko o 1,9%. Średni wzrost wynagrodzeń w całym przemyśle w latach 1998 - 2004 wyniósł 3,7% i jest to najmniejsza wartość w ciągu ostatnich lat.
Najwięcej pracowników zatrudnia przemysł maszynowy i spożywczy. Średnie miesięczne wynagrodzenie pełnoetatowego pracownika przemysłu maszynowego wyniosło w 2004 roku 28 900 NOK (wzrost o 2,6% w stosunku do roku poprzedniego), natomiast w przemyśle spożywczym - 25 200 NOK, co oznacza wzrost o 4,8%.

Tabela 3. Roczne wynagrodzenie pracowników przemysłu w latach 1998 - 2004 (NOK).

	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004
Przemysł (ogółem)	252 200	265 900	277 000	289 400	306 200	319 900	331 700
przemysł spożywczy i tytoniowy	225 600	238 600	248 600	258 800	275 400	285 700	297 400
odzież i tekstylia	213 700	226 900	235 400	246 600	258 800	270 600	287 300
drewno i wyroby drewniane	217 700	227 700	237 700	247 400	260 600	270 900	284 900
przemysł papierniczy	245 600	259 100	271 600	281 000	292 400	307 400	320 200
wydawnictwa i drukarnie	283 500	298 400	313 100	326 200	338 195	350 000	360 000
przemysł chemiczny	265 900	278 300	287 000	298 200	318 000	330 800	341 300
przemysł metalurgiczny	265 000	278 300	290 600	300 800	318 000	335 500	342 000
przemysł maszynowy	261 200	276 300	288 100	301 600	320 600	333 600	343 700
przemysł stoczniowy	256 800	271 300	280 400	296 600	312 800	334 800	348 300
przemysł meblowy, wytwórczy itp.	224 700	236 800	246 000	257 700	274 600	284 000	297 500

Źródło: Statistics Norway.

W przemyśle również notuje się duże dysproporcje w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn. Wykres 2 przedstawia miesięczne wynagrodzenia pełnoetatowych pracowników poszczególnych gałęzi przemysłu w 2004 roku z rozróżnieniem ze względu na płeć.

Wykres 2. Średnie miesięczne wynagrodzenie mężczyzn i kobiet
w poszczególnych gałęziach przemysłu w 2004 (NOK).

Źródło: Statistics Norway.

Wynagrodzenia kobiet są średnio o około 12% niższe niż mężczyzn, jednak jedynie 20% kobiet pracujących w przemyśle zatrudnione jest w pełnym wymiarze godzin. Najwięcej pełnoetatowych pracownic zatrudnionych jest w przemyśle maszynowym oraz spożywczym. Ponadto, większość kobiet pracuje przy taśmie produkcyjnej lub w działach sprzedaży, czy księgowości - czyli na stosunkowo słabiej opłacanych stanowiskach.

Budownictwo

Średnie miesięczne wynagrodzenie pełnoetatowego pracownika zatrudnionego w budownictwie wynosiło 26 400 NOK w 2003 roku. W stosunku do 2002 roku wzrosło o 3,8%. Zważywszy na fakt, że w latach 2001-2002 wynagrodzenia wzrosły aż o 5,2%, można zauważyć, że ogólne spowolnienie dynamiki wzrostu wynagrodzeń w Norwegii nie ominęło również tego sektora.
Szczegółowe dane na temat średniego miesięcznego wynagrodzenia ogółem oraz poszczególnych jego składników zawiera poniższa tabela.

Tabela 4. Średnie miesięczne wynagrodzenie ma poszczególnych stanowiskach
w budownictwie w roku 2003 (NOK).

stanowisko	wynagrodzenie				wyn. za nadgodziny
	całkowite	podstawowe	zmienna część	dodatki
ogółem	26 423	25 589	525	310	596
menedżer i starszy urzędnik	40 053	38 728	187	1 138	166
fachowiec	37 150	35 594	534	1 022	225
technik	32 515	31 449	210	856	387
pracownik biurowy	24 658	24 265	137	256	197
rzemieślnik (ogółem)	25 101	24 311	594	196	570
w tym:
murarz, kamieniarz	26 193	24 894	1 007	292	683
stolarz	24 217	23 435	627	155	236
hydraulik	25 675	25 016	533	126	639
malarz	23 355	22 867	307	181	531
elektryk	26 227	25 526	543	158	781
operator maszyn, kierowca	24 946	23 946	792	208	1 521

Źródło: Statistics Norway.

Usługi

Sektor usług stanowi obecnie w Norwegii najsilniejszą gałąź gospodarki. Według danych CIA, już w 2003 roku z usług pochodziło ponad 62% PKB.
Średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze godzin w 2003 roku wynosiło 28 905 NOK . Niemal połowa zatrudnionych w sektorze usług, zajmuje się działalnością związaną ze sportem, rekreacją i kulturą. Wynagrodzenie w tej grupie wynosiło w 2003 roku 30463 NOK. Zdecydowanie najwyższe kwoty otrzymywali pracownicy organizacji pracowniczych, biznesowych i zawodowych - 36 382 NOK. Natomiast stosunkowo najniższe wynagrodzenie w sektorze przypadło fryzjerom, kosmetyczkom itp. - niespełna 21 tys. NOK.

Tabela 5. Średnie miesięczne wynagrodzenie oraz jego składniki
w sektorze usług w 2003 (NOK).

	wynagrodzenie				wyn. za nadgodziny
	całkowite	podstawowe	zmienna część	dodatki
usługi ogółem	28 905	28 182	445	278	730
odpady, usługi sanitarne	24 266	23 621	543	102	2 001
organizacje	30 730	30 455	228	47	227
w tym:
biznesowe,    pracownicze,    zawodowe	36 382	36 214	79	90	235
handlowe	32 184	31 465	711	8	305
inne	26 403	26 286	77	39	181
kultura, sport, rekreacja	29 349	28 282	642	425	953
radio, film, telewizja,    informacja	30 463	29 289	802	372	1 266
inne	27 394	26 515	361	518	404
pozostałe usługi	22 217	21 289	179	749	347
pranie,    czyszczenie	21 359	20 844	190	325	720
fryzjerstwo,    kosmetyka	20 955	19 858	145	952	22
inne	26 476	25 136	231	1 109	343

Źródło: Statistics Norway.

Jak widać, działalność zawodowa związana z członkostwem w organizacjach jest najbardziej dochodową gałęzią w sektorze usług, dlatego warto przyjrzeć się jej bliżej.
Wynagrodzenie menadżerów oraz wysokich urzędników zatrudnionych w organizacjach sięga niemal 50 tys. koron norweskich w organizacjach biznesowych, pracowniczych i zawodowych oraz niespełna 41 tysięcy koron w organizacjach handlowych. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne fachowców we wszystkich rodzajach organizacji wyniosło w 2003 roku 33 907 NOK, techników - 25 049 NOK, pracowników biurowych - 24 414 NOK, a pracownika obsługi klienta - 21 441 NOK. Dane te dotyczą wynagrodzenia wraz z wszelkimi dodatkami, nie uwzględniając zapłaty za nadgodziny, która najwyższa jest w usługach związanych z utylizacją odpadów oraz sanitarnych.
Wynagrodzenie kobiet w usługach jest średnio o około 10% niższe niż mężczyzn.

Usługi finansowe

Działalność związana z finansami jest branżą wyróżniającą się na tle pozostałych ponieważ nie tylko przysługują w niej jedne z wyższych wynagrodzeń, ale też odnotowuje się w niej - wbrew ogólnym trendom - przyspieszenie dynamiki ich wzrostu. W latach 2002-2003 wynagrodzenia wzrosły o 2,9%, natomiast rok później - o 4,1%. Największy wzrost odnotowano w branży pośrednictwa gotówkowego i ubezpieczeń - aż o 5%. I tak, średnie wynagrodzenie w działalności finansowej ogółem wyniosło w 2004 roku 35 700 NOK . Wspomniana branża pośrednictwa gotówkowego oraz ubezpieczeń charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem wynagrodzeń - 34 100 NOK miesięcznie - w stosunku do pozostałych rodzajów działalności finansowej, w których średnie miesięczne wynagrodzenie wyniosło 41 700 NOK (wzrost - 3%).
Dwie trzecie pracowników zatrudnionych w sektorze finansowych to technicy, tacy jak doradcy klienta czy urzędnicy administracyjni. Ich średnie wynagrodzenie w 2004 roku wynosiło 30 920 NOK miesięcznie (z czego mężczyźni - 34 384, a kobiety - 27 561 NOK). Wynagrodzenie menadżerów wynosiło średnio 52 665 NOK miesięcznie. Kobiety-menedżerowie zarabiały ok. 45 tys., natomiast mężczyźni na podobnych stanowiskach - ponad 55 tys. koron. Należy dodać, że w 2004 roku na stanowiskach kierowniczych w branży finansowej pracowało niespełna 1 700 kobiet oraz ponad 4 800 mężczyzn. Ponadto mężczyźni otrzymują ponaddwukrotnie większe sumy z tytułu wszelkich dodatków. Mężczyznom przysługiwała też niemal dwukrotnie wyższa zmienna część wynagrodzenia, natomiast, co ciekawe, zapłata za przepracowane nadgodziny była niemal równa w przypadku kobiet i mężczyzn (odpowiednio - 455 i 471 koron miesięcznie).
Zależność między wysokością średniego miesięcznego wynagrodzenia pełnoetatowego pracownika sektora finansowego w 2004 roku a jego wykształceniem obrazuje tabela 6.

Tabela 6. Średnie miesięczne wynagrodzenie ze względu na wykształcenie (NOK).

wykształcenie	liczba pracow.	wynagrodzenie				wyn. za nadgodziny
		całkowite	podstawowe	zmienna część	dodatki
podstawowe i gimnazjalne	958	30 070	28 660	245	1 164	455
średnie	19 273	30 887	29 684	197	1 005	500
wyższe (pon. 4 lat)	12 088	40 227	37 898	293	2 037	426
wyższe (pow. 4 lat)	2 665	50 265	47 239	234	2 792	361
nieznane / edukacja nieukończona	360	40 330	36 722	1 097	2 510	577

Źródło: Statistics Norway.

Sektor ITC

Do branży ITC zalicza się działalność związaną z informatyką i telekomunikacją głównie w przemyśle, handlu, transporcie oraz działalności biznesowej takiej jak usługi konsultingowe. I to właśnie usługi konsultingowe stanowią około 40 procent tego rynku.
Średnie miesięczne wynagrodzenie w całej branży wynosiło 35 000 NOK w trzecim kwartale 2003 roku (wzrost o 3,8% w stosunku do analogicznego okresu roku 2002). Pracownicy wspomnianych wyżej firm konsultingowych osiągają najwyższe wynagrodzenie w branży - średnio 37 500 koron miesięcznie, jednak tutaj wzrost wyniósł jedynie 1,2%. Od kilku lat najwyższy wzrost wynagrodzeń notuje się na stanowiskach informatycznych w sektorze telekomunikacji - w roku 2001 wyniósł on ponad 12% w stosunku do 2000, natomiast w 2003 - 5,8% w stosunku do 2002.
Średnio połowa pracowników sektora ITC posiada wyższe wykształcenie. Zależność wynagrodzenia od poziomu edukacji ukazuje tabela 7.

Tabela 7. Poziom wynagrodzenia w zależności od wykształcenia
w sektorze ITC w 2003 (NOK).

wykształcenie	liczba pracow.	wynagrodzenie				wyn. za nadgodziny
		całkowite	podstawowe	zmienna część	dodatki
ogółem	37 907	34 991	33 017	402	1 572	855
podstawowe i gimnazjalne	1 621	28 654	26 923	458	1 274	903
średnie	17 008	30 839	29 086	428	1 325	899
wyższe (poniżej 4 lat)	13 364	38 489	36 201	409	1 879	829
wyższe (powyżej 4 lat)	5 201	44 193	42 010	281	1 902	771

Źródło: Statistics Norway.

Ogółem sektor ITC zatrudnia ok. 28,5 tys. mężczyzn i jedynie 9,4 tys. kobiet, których wynagrodzenia wynoszą odpowiednio 36 631 oraz 29 642 NOK.
Dane dotyczące wynagrodzeń dla poszczególnych stanowisk przedstawia tabela 8.
Jak widać, wynagrodzenia menadżerów wynoszą około 50 tys. koron miesięcznie (w tym mężczyzn - 51 406, a kobiet - 42 601 NOK) . W trzecim kwartale 2003 roku na stanowiskach kierowniczych w sektorze ITC pracowało ponad 3,3 tys. mężczyzn i zaledwie 651 kobiet, stąd taka wysokość średniego wynagrodzenia.

Tabela 8. Wynagrodzenia na poszczególnych stanowiskach
w branży ITC w trzecim kwartale 2003 (NOK).

stanowisko	liczba pracow.	wynagrodzenie				wyn. za nadgodziny
		całkowite	podstawowe	zmienna część	dodatki
ogółem	37 907	34 991	33 017	402	1 572	855
menadżerowie	4 028	50 073	46 194	195	3 683	181
fachowcy	11 591	39 225	37 407	491	1 328	1 003
technicy	14 288	33 552	31 464	519	1 569	1 001
pracownicy biurowi	3 558	25 036	24 391	138	507	615
sprzedawcy i pracownicy obsługi klienta	1 866	26 089	24 276	186	1 627	477

Źródło: Statistics Norway.

Służba zdrowia i opieka społeczna

Średnie miesięczne wynagrodzenia pełnoetatowego pracownika służby zdrowia i opieki społecznej 2003 wynosiło 24 200 NOK (wzrost o 5,4% w stosunku do roku poprzedniego).
Wynagrodzenie lekarzy wzrosło w roku 2003 o ponad 11% w stosunku do 2002 i wyniosło ponad 47 tys. koron norweskich. Natomiast wynagrodzenie pielęgniarek w norweskiej służbie zdrowia to 25,5 tys. koron w 2003 roku, co oznacza wzrost o 4,2%. Średnie wynagrodzenia w opiece społecznej są znacznie niższe - 22 900 NOK miesięcznie. Szczegółowe dane zawiera poniższa tabela.

Tabela 9. Średnie miesięczne wynagrodzenia w służbie zdrowia w 2003 roku (NOK).

stanowisko	liczba pracow.	wynagrodzenie				wyn. za nadgodziny
		całkowite	podstawowe	zmienna część	dodatki
służba zdrowia (ogółem)	7 279	26 210	25 432	608	170	524
fachowcy	1 450	34 949	33 913	766	270	757
lekarze	409	47 091	44 991	1 544	556	1 081
technicy	2 028	25 653	24 748	667	238	504
pielęgniarki	786	25 456	24 298	1 120	38	621
sprzedawcy, pracownicy usług, opiekunowie	2 430	21 237	20 541	643	53	440

Źródło: Statistics Norway.

W przeciwieństwie do wcześniej omawianych działów gospodarki, w służbie zdrowia pracuje więcej kobiet niż mężczyzn (w październiku 2003 roku było to odpowiednio 12 852 kobiet i 5 574 mężczyzn). Co więcej, stosunkowo więcej kobiet pracuje na niższych stanowiskach niż mężczyzn. Dla przykładu, na stanowiskach kierowniczych w służbie zdrowia pracowało ok. 7% ogółu zatrudnionych kobiet i ok. 13% mężczyzn zatrudnionych w tej branży. Natomiast z 6 741 osób pracujących jako sprzedawcy, pracownicy obsługi i opiekunowie, aż 4 865 to kobiety.

Koszty pracy

W nomenklaturze norweskiej przez pojęcie kosztów pracy rozumie się koszty poniesione przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia jednego pracownika. Wprowadzono tu podział na bezpośrednie i pośrednie koszty pracy. Bezpośrednie koszty pracy to wynagrodzenie wraz z wynagrodzeniem za urlop i innymi kosztami poniesionymi w wyniku dni nieprzepracowanych. Natomiast pośrednie koszty pracy to podatki, koszty szkolenia, ubezpieczenie zdrowotne, składki socjalne itp. W praktyce ponad 82% kosztów pracy to koszty bezpośrednie.
Jako że dane z 2004 roku nie są jeszcze dostępne, musimy posługiwać się liczbami z roku 2000. Dla uzyskania informacji dotyczącej kolejnych lat używa się pojęcia stopy wzrostu w stosunku do okresu wcześniejszego (ujęcie dynamiczne).
W 2000 roku koszt pracy w poszczególnych gałęzi norweskiej gospodarki, w przeliczeniu na przepracowaną godzinę kształtował się następująco:

Tabela 10. Koszt pracy za opłaconą godzinę w 2000 (NOK).

	średni koszt za opłaconą godzinę
	ogółem	koszty bezpośrednie	koszty pośrednie
wydobycie ropy i gazu, górnictwo	324	233	91
przemysł	180	148	31
zaopatrzenie w energię elektryczną	205	162	43
budownictwo	176	145	31
handel	168	137	30
transport i komunikacja	182	148	35
biznes i obrót nieruchomościami	231	182	49

Źródło: Statistics Norway.

Natomiast dynamika wzrostu kosztów pracy w wybranych gałęziach ukazana jest na poniższym wykresie. Jak widać, największe "skoki" notuje się w przypadku wydobycia ropy i gazu oraz górnictwa. Obecnie ta gałąź jest strategiczna dla całej norweskiej gospodarki i w ogromnej mierze regulowana przez państwo.
Głównym powodem zmian podwyżek i spadków kosztów pracy są wahania kosztów bezpośrednich, co wynika z faktu, że w większości to właśnie one kształtują poziom kosztów ogółem.
Największy wzrost w trzecim kwartale 2004 roku, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, odnotowano w sektorze zaopatrzenia w energię elektryczną - 7,6%. Natomiast najniższy wzrost miał miejsce właśnie w działalności związanej z wydobyciem ropy i gazu oraz górnictwem - jedynie 1,5%.

Wykres 3. Dynamika kosztów pracy w poszczególnych sektorach gospodarki
w latach 2001-2004 (2000=100)

Źródło: Statistics Norway.

Wzrost bezpośrednich i pośrednich kosztów pracy w 3 kwartale 2004 (w stosunku do 3 kwartału 2003) kształtował się następująco:

Tabela 11. Wzrost bezpośrednich i pośrednich kosztów pracy w 3 kwartale 2004
(% w stosunku do analogicznego okresu 2003)

	koszty bezpośrednie	koszty pośrednie
przemysł	5,0	3,1
wydobycie ropy i gazu, górnictwo	1,2	3,3
budownictwo	2,4	1,7
transport i komunikacja	4,2	4,5
handel	4,3	1,6
biznes i obrót nieruchomościami	2,1	2,1
zaopatrzenie w energii elektrycznej	8,0	5,7

Źródło: Statistics Norway.

Jak widać, podobny wzrost obydwu składników obserwuje się jedynie w biznesie i obrocie nieruchomościami oraz transporcie i telekomunikacji. W pozostałych branżach wzrost jednego składnika znacznie odbiega od wzrostu drugiego.

Czy rzeczywiście Eldorado?

Myślę, że zapoznawszy się z powyższymi danymi można zgodzić się z twierdzeniem, że Norwegia jest pewnego rodzaju europejskim Eldorado.
Obecny poziom życia w Norwegii jest bardzo wysoki i, co więcej, stale rośnie. Norwegowie są coraz bardziej zamożni, coraz lepiej wykształceni, kraj staje się coraz bardziej zurbanizowany a dyskryminacja płciowa powoli zanika. Wzrasta poziom zatrudnienia i długość życia. Jak już wspomniano, obecnie źródłem bogactwa Norwegii jest w znacznej mierze wydobycie ropy i gazu oraz ludzie. Bowiem tajemnicą nie jest konkretne rozwiązanie ustrojowe i gospodarcze, które, zaaplikowane na przykład w Polsce, dałoby podobny rezultat. Fundamentalnym źródłem norweskiego powodzenia są sami Norwegowie - ich wykształcenie, mentalność i sposób podejścia do rzeczywistości, który jest tak różny od naszego i który szokuje każdego, kto go pozna.
Przeliczając norweskie wynagrodzenie na złotówki, należy pamiętać, że jednocześnie ceny są tam wielokrotnie wyższe niż w Polsce, Niemczech, czy nawet Szwecji. Nie zmienia to faktu, że zarówno pod względem wynagrodzenie za pracę, jak i samej jej jakości, Norwegia od lat znajduje się w ścisłej światowej czołówce.