Państwa członkowskie Unii, w tym Polska, muszą zmienić przepisy
do 15 listopada 2024 roku. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów 22 lipca 2024 roku został opublikowany nowy projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Organem odpowiedzialnym za opracowanie projektu jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
„Głównym celem dyrektywy jest poprawa warunków życia i pracy w Unii, a w szczególności adekwatności wynagrodzeń minimalnych pracowników w celu przyczynienia się do pozytywnej konwergencji społecznej (zbliżania się standardów życia i pracy między różnymi krajami w celu zmniejszenia nierówności) oraz zmniejszenia nierówności płacowych (…) Zgodnie z dyrektywą, podstawą do ustalania lub aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych są cztery obligatoryjne elementy kryteriów (tj.: siła nabywcza ustawowych wynagrodzeń minimalnych z uwzględnieniem kosztów utrzymania, ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład, stopa wzrostu wynagrodzeń oraz długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany) (…) aktualizacja ustawowych wynagrodzeń będzie odbywać się co najmniej raz na dwa lata (nie rzadziej niż co cztery lata w przypadku państw, które stosują mechanizm automatycznej lub półautomatycznej indeksacji)”.
Państwa członkowskie mogą stosować orientacyjne wartości referencyjne, takie jak np. 60% mediany wynagrodzeń brutto, 50% przeciętnego wynagrodzenia brutto lub inne wartości stosowane na poziomie krajowym do oceny adekwatności ustawowych wynagrodzeń minimalnych. Dla przykładu: na podstawie danych z GUS, mediana w 2022 roku wynosiła 5 701 PLN brutto, więc 3 420 PLN brutto byłoby orientacyjną wartością referencyjną w Polsce (minimalne wynagrodzenie na koniec 2022 roku wynosiło 3 010 PLN brutto)
„Projektowane przepisy gwarantują coroczny wzrost wysokości minimalnej płacy za pracę w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem.” Jeśli w roku negocjacji minimalne wynagrodzenie za pracę nie przekracza 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z pierwszego kwartału, gwarancja zostaje zwiększona o dodatkowe 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego wzrostu PKB.
W ustawie przewidziane są dwa terminy zmiany wysokości minimalnej płacy, gdy prognozowany wskaźnik cen wynosi co najmniej 105% oraz jeden termin, gdy prognozowany wskaźnik będzie poniżej 105%. Każde państwo członkowskie zobowiązane jest do wyznaczenia przynajmniej jednego organu doradczego, który będzie doradzać odpowiednim organom w kwestiach związanych z ustawowymi wynagrodzeniami minimalnymi.
W Polsce taką funkcję będzie pełniła Rada Dialogu Społecznego (RDS). Rada Ministrów będzie przedstawiała RDS do negocjacji propozycje wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracowników oraz minimalnej stawki godzinowej dla określonych umów cywilnoprawnych
do 15 czerwca każdego roku. Jeżeli przez 30 dni od dnia otrzymania propozycji i informacji RDS nie uzgodni wysokości gwarancji płacowych, decyzję podejmie Rada Ministrów z tym jednak, że ustalone przez Radę Ministrów wysokość minimalnego wynagrodzenia
nie może być niższe niż zaproponowane RDS do negocjacji.
W ustawie przewidziana jest aktualizacja minimalnego wynagrodzenia za pracę co najmniej raz na 4 lata w oparciu o kryteria: - siłę nabywczą minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem kosztów utrzymania,
- ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład,
- stopę wzrostu wynagrodzeń,
- długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany,
- relacji minimalnego wynagrodzenia za pracę do przeciętnego wynagrodzenia
Istotnym aspektem jest wprowadzenie wynagrodzenia minimalnego za pracę jako wynagrodzenia zasadniczego, może wymusić to na pracodawcach wprowadzenie bardziej przejrzystej polityki płac.
Przykładowo: poprzednio pracownik otrzymywał
minimalne wynagrodzenie w wysokości np. 4 300 PLN brutto,
które obejmowało: wynagrodzenie zasadnicze (3 500 PLN),
dodatek stażowy (300 PLN),
premie uznaniowe (200 PLN) i dodatek
za pracę nocną (300 PLN). Zgodnie z nową ustawą, pracownik ma zapewnioną płacę zasadniczą w wysokości 4 300 PLN brutto, a wszystkie dodatki i premie będą wypłacane ponad tę kwotę.
Projekt ustawy przewiduje również wprowadzenie nowych sankcji w Kodeksie Pracy oraz Kodeksie Karnym. „Projekt ustawy wprowadza nowy typ przestępstwa oraz nowy typ wykroczenia, które związane są z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także przewiduje naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń. Ponadto, projekt przewiduje podwyższenie sankcji za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.”
Podsumowanie
Polska wdraża nową ustawę o minimalnym wynagrodzeniu, aby dostosować przepisy do unijnej Dyrektywy 2022/2041, której celem jest zmniejszenie nierówności płacowych i poprawa warunków pracy. Nowe przepisy zapewniają coroczny wzrost minimalnej płacy, uwzględniając koszty życia i wzrost gospodarczy, oraz wprowadzają wynagrodzenie minimalne jako zasadnicze. Projekt przewiduje również nowe sankcje za naruszanie praw pracowniczych i wymóg aktualizacji wynagrodzenia co najmniej raz na cztery lata.
Pamiętajmy, że jest to nadal projekt ustawy, niemniej jednak już dzisiaj warto przygotować się do zmian w zakresie polityki płacowej i ochrony praw pracowniczych.
