Płace na Ukrainie

Młode państwo ukraińskie

Po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę 24 sierpnia 1991 roku, państwo to znalazło się w bardzo trudnej sytuacji gospodarczej. Rubel radziecki, był niewymienialny, malała liczba emitowanych w Moskwie banknotów sowieckich, więc Ukraina zmuszona była w krótkim czasie wprowadzić własną walutę.

Wysoka inflacja wymusiła na władzach w Kijowie przesunięcie planu wprowadzenia hrywny do obiegu. Jako środek zastępczy, który miał zastąpić rubla radzieckiego, wprowadzono karbowańca, który de facto nie był walutą, a kuponem płatniczym obowiązującym do 1996 roku.

W początkowym okresie ukraińskiej niepodległości, kiedy na Ukrainie obowiązywał jeszcze rubel radziecki, wysokość płacy minimalnej zmieniano dwukrotnie.

Od momentu wprowadzenia karbowańca, w okresie 1992 – 1996, wysokość wynagrodzenia minimalnego podnoszono siedmiokrotnie. Częste zmiany wysokości płacy minimalnej wynikały z występującej w tym czasie inflacji.

Płaca minimalna 15 razy niższa niż w Polsce

Po ustabilizowaniu się inflacji, 2 września 1996 roku dokonano wymiany karbowańców na hrywnę w stosunku 100 000:1.

W tym samym czasie płaca minimalna ustalona została na poziomie 15 hrywien, czyli 1 500 000 karbowańców. Do końca XX wieku ukraińskie ustawowe minimalne wynagrodzenie było bardzo niskie i podobnie jak w Rosji nie wystarczało do zaspokojenia podstawowych potrzeb.(link do artykułu o płacach w Rosji) W drugiej połowie 1996 roku płaca minimalna na Ukrainie stanowiła równowartość 23,35 PLN zgodnie z kursem z września 1996 roku. Dla porównania pensja minimalna w Polsce w tym czasie ustalona była na 325 PLN.



W 1996 roku średnia krajowa wynosiła 73 UAH (około 114 PLN). Przeciętnie najwyższe wynagrodzenie w tym czasie, wynoszące 100 UAH (155 PLN), można było otrzymać w Kijowie i obwodzie donieckim 97 UAH (150 PLN). Najmniej zarabiano na zachodzie Ukrainy m.in. w obwodzie wołyńskim 53 UAH (82 PLN), czernihowskim i chmielnickim 55 UAH (86 PLN).

Pięć lat później, w 2001 roku, średnia krajowa wzrosła do 230 UAH (181 PLN), a najwyższą płacę można było otrzymać w Kijowie 405 UAH (302 PLN) i obwodzie donieckim 292 UAH (230 PLN). Najniższe zarobki otrzymywali pracownicy w obwodzie tarnopolskim na zachodniej Ukrainie - 135 UAH (106 PLN). Należy zauważyć, że średnie wynagrodzenie w Polsce było w tym czasie wyższe o 1 600 PLN i wynosiło 1 923 PLN.

Średnia płaca na Ukrainie w 2001 roku wynosiła niemal dwukrotność pensji minimalnej.

XXI wiek na Ukrainie

Od 2001 roku inflacja na Ukrainie utrzymywała się na poziomie 5-12% w skali roku. W pierwszej dekadzie XXI wieku wartość nominalna płacy minimalnej wzrastała z początkowych 140 UAH (104 PLN) ustalonych w 2002 roku do 869 UAH (313 PLN) w 2010 roku.



Ze względu na spadek wartości hrywny nominalne wzrosty płacy minimalnej nie przekładały się na faktyczne zwiększenie możliwości nabywczych najmniej zarabiających Ukraińców. Widać to na powyższym wykresie, zwłaszcza w 2004 roku, gdy w związku z Pomarańczową Rewolucją gwałtownie spadł kurs hrywny.

Średnia krajowa na Ukrainie przez pierwszą dekadę XXI wieku w ujęciu nominalnym wzrosła ośmiokrotnie: z poziomu 311 UAH (236 PLN) do 2 633 UAH (987 PLN). Między rokiem 1995 a 2013 wzrost płacy nominalnej był aż 45-krotny.



Szybki wzrost średniej krajowej w XXI wieku wynika z poprawy sytuacji gospodarczej na Ukrainie. Zrestrukturyzowano przemysł, w kraju zaczęły inwestować zachodnie koncerny oraz ukraińscy i rosyjscy oligarchowie. Po 2004 roku uwidocznił się także konflikt pomiędzy rozwiniętym gospodarczo wschodem, a niedoinwestowanym rolniczym zachodem. Różnice pomiędzy wschodem, a zachodem widać także po średnich zarobkach. W lepiej rozwiniętych wschodnich regionach począwszy od 2001 roku widać wyraźne zwiększenie średniej krajowej prawie o 300 UAH.

Druga dekada XXI wieku na Ukrainie

Po 2010 roku płaca minimalna ustalona została powyżej 1 000 hrywien, a 1 grudnia 2013 roku ustalona osiągnęła 1 218 hrywien.

Płace spadają przez konflikt. Najbardziej ucierpiał wschód

Rewolucja na Ukrainie, a późniejszy konflikt z Federacją Rosyjską wywarły na gospodarkę kraju ogromny wpływ. Zajęte zostały kluczowe tereny takie jak: obwód doniecki, ługański, Krym i część obwodu zaporoskiego. Spowodowało to osłabienie ukraińskiej waluty, która od początku 2014 roku notuje nieustanny spadek wobec dolara, euro i złotego.

Przez działania wojenne zniszczone i unieruchomione zostały także fabryki na wschodzie. Efekt wpływu walk w obwodach ługańskim i donieckim widać też po gwałtownych spadkach średnich wynagrodzeń.



Spadek wynagrodzeń jeszcze wyraźniej widać przy przeliczeniu na złote. Konflikt ukraiński spowodował bowiem wzrost inflacji, co przełożyło się dodatkowo na zmniejszenie siły nabywczej płac naszych wschodnich sąsiadów.



Od początku roku obserwujemy odwrócenie trendu, w którym „bogatszy wschód” przodował w statystykach płacowych na Ukrainie. Przyczyniła się do tego rosyjska aneksja Krymu i Sewastopola. Przez działania wojenne zniszczone i unieruchomione zostały także fabryki na wschodzie. Efekt wpływu walk w obwodach ługańskim i donieckim widać też po gwałtownych spadkach średnich wynagrodzeń.



Średnia płaca w 2014 roku aż do kwietnia spadała na terenie całego kraju. Regiony zachodnie miały jednak mniejsze spadki. W lipcu pensje na zachodzie niemal zrównały się z płacami na, niegdyś znacznie lepiej rozwiniętej gospodarczo, Ukrainie wschodniej. Trzeba jednak podkreślić, że po uwzględnieniu spadku wartości hrywny płace Ukraińców nawet na zachodzie kraju realnie pozostają znacznie poniżej przedwojennego poziomu.

Płace po aneksji Krymu przez Rosję

Po ogłoszeniu deklaracji niepodległości przez lokalny parlament Autonomicznej Republiki Krymu Kijów stracił wpływ na stanowienie prawa na tym terytorium. Republika Krymu 21 marca 2014 roku[PRZYPIS]Dekret prezydenta Federacji Rosyjskiej z dnia 21 marca 2014 numer 168[/PRZYPIS] [PRZYPIS]Dekret prezydenta Federacji Rosyjskiej z dnia 21 marca 2014 numer 169[/PRZYPIS]stała się częścią Federacji Rosyjskiej jako Krymski Okręg Federalny.

Władze w Symferopolu wprowadziły pakiet własnych praw regulujących minimalne wynagrodzenie na terytorium Krymu. Utrzymano wynagrodzenia pracowników administracji, stypendia, emerytury i inne świadczenia na dotychczasowym poziomie, z zastosowaniem przelicznika 1 UAH = 3,8 RUB[PRZYPIS]Государственный совет Республики Крым Постановление от 4 апреля 2014 года № 1960-6/14[/PRZYPIS].

Co ciekawe, nowa republika nie stosuje się do prawodawstwa Federacji Rosyjskiej, które zabrania uchwalania lokalnego minimalnego wynagrodzenia poniżej kwoty ustalonej na poziomie federalnym. Ustawa Rady Państwa Republiki Krymu z dnia 09 lipca 2014 № 2358-6 /14 wprowadziła minimalną płacę na Krymie w wysokości 4 628 RUB, podczas gdy najniższe wynagrodzenie w Federacji Rosyjskiej w 2014 roku wynosi 5 554 ruble. Jak wynika z ustawy o płacy minimalnej na Krymie, ma ona wzrastać stopniowo do poziomu obowiązującego w FR.