Wynagrodzenie za pracę pełni m.in. funkcję alimentacyjną, tzn. służy zaspokojeniu potrzeb życiowych pracownika i jego rodziny. Z tego powodu podlega ono prawnej ochronie. Jednym z elementów tej ochrony są ograniczenia związane z potrąceniem z wynagrodzenia pracownika różnych należności. Najczęściej potrącenie wymaga zgody samego pracownika i może być dokonane tylko w określonych limitach. Zgody pracownika nie wymagają potrącenia wierzytelności stwierdzonych tytułem wykonawczym (w szczególności dochodzonych w postępowaniu egzekucyjnym), a także potrącenia wypłaconych pracownikowi zaliczek pieniężnych i kar pieniężnych nałożonych przez pracodawcę. Pracodawca nie może bez zgody pracownika dokonywać potrąceń innych należności. Czy jednak w sytuacji gdy zgoda jest wymagana, pracownik może wyrazić ją „na przyszłość”?
Kiedy najczęściej pracownicy wyrażają zgodę na potrącenie?
Zgoda na potrącenie z wynagrodzenia może dotyczyć należności podmiotu trzeciego wobec stron stosunku pracy. Dla przykładu może ona być wymagana przez bank z tytułu udzielonej pożyczki. Przy zawieraniu takiej umowy, pracownik zazwyczaj podpisuje odpowiednie oświadczenie.
Najczęstszym jednak przypadkiem składania przez pracowników oświadczenia o wyrażeniu zgody na potrącenie z wynagrodzenia jest sytuacja potrącenia należności pracodawcy. Taka wierzytelność może wynikać np. przystąpienia przez pracownika do programu benefitowego Multisport czy prywatnej opieki medycznej, za które to usługi w całości albo w części płaci pracownik. Aby ułatwić rozliczenia, pracodawcy wymagają od pracownika podpisania oświadczenia o wyrażeniu zgody na comiesięczne potrącenia wierzytelności jeszcze nieistniejących, które powstaną w przyszłości (zgoda „na przyszłość”).
Zgoda na piśmie
Poza należnościami, których dopuszczalność potrącenia z wynagrodzenia pracownika dopuszcza sam Kodeks pracy, inne należności mogą być potrącane tylko za wyraźną zgodą pracownika wyrażoną na piśmie. Dotyczy to w szczególności wspomnianych kwot z tytułu uczestnictwa w programach benefitowych czy pakietów medycznych, ale także przykładowo abonamentów za posiłki nabywane w pracowniczej stołówce. Pracodawca nie będzie mógł dokonywać potrąceń bez zgody pracownika, a dokonywanie takich potrąceń bez zgody stanowi wykroczenie.
Wskazanie kwoty potrącenia w oświadczeniu a zgoda „blankietowa”
Wymogiem dopuszczalności potrąceń jest wskazanie w pisemnej zgodzie pracownika konkretnej kwoty potrącenia, na jakie się zgadza. Oznacza to, że zgoda nie może być „blankietowa”, czyli dokonana bez odniesienia się do konkretnej kwoty. Co do zasady pracownik powinien być świadomy istnienia zobowiązania i jego wysokości, a więc zgoda powinna następować po powstaniu długu, a nie przed. Za dopuszczalne uznać jednak należy wyrażenie zgody na dokonywanie potrąceń „powtarzalnych”, czyli w stałej wysokości w każdym kolejnym miesiącu, o ile pracownik wyraził zgodę co do konkretnej wysokości kwoty do potrącenia. Zmiana tej kwoty na wyższą, np. z uwagi na rozszerzenie wybranego przez pracownika wariantu pakietu medycznego, będzie wiązało się z koniecznością udzielenie nowej zgody
Udzielenie zgody na potrącenie wierzytelności nieokreślonych co do wysokości, które mogą powstać w przyszłości – na przykład z tytułu odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone – jest nieważne. Pracownik nie może skutecznie zgodzić na potrącenie takiej wierzytelności, która jest jedynie ewentualna i nieokreślona kwotowo. Stawiałoby to pracownika w słabszej pozycji względem pracodawcy. Natomiast pracodawca, chcący dochodzi od pracownika zaspokojenia roszczeń pieniężnych, powinien albo uzyskać jego dobrowolną zgodę, albo skierować sprawę do sądu.
Wynagrodzenie brutto - ile to jest netto?
Wszystkie podane w artykule stawki wynagrodzeń są kwotami brutto. Zawierają potrącane od pensji składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Kalkulator brutto - netto pozwala na szybkie przeliczenie podanych stawek na pensję, którą pracownik otrzyma "na rękę".
