Wynagrodzenia w gospodarce narodowej dogoniły wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw – tylko co to oznacza?

Znaczenie pojęć

Tradycyjnie GUS posługuje się dwoma różnymi miarami poziomu wynagrodzeń:
1) przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw
2) przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej

Główny Urząd Statystyczny wyjaśnia, że Sektor przedsiębiorstw stanowi część gospodarki narodowej i obejmuje podmioty o liczbie pracujących 10 i więcej osób, prowadzące działalność gospodarczą w zakresie: (…) [pełna definicja na końcu tekstu].

Sektor przedsiębiorstw nie uwzględnia więc administracji publicznej, edukacji i szkolnictwa publicznego czy ochrony zdrowia. Nie jest to jedyna różnica, ponieważ musimy pamiętać, że dane nie zbierane są z najmniejszych podmiotów (które zwykle płacą najmniej, ale o tym w dalszej części). Badanie wynagrodzeń w tym sektorze opiera się o dane raportowane do GUS przez pracodawców. Co ciekawe: „W zakresie jednostek o liczbie pracujących 50 i więcej osób meldunek o działalności gospodarczej jest badaniem pełnym, natomiast dla jednostek o liczbie pracujących od 10 do 49 osób w styczniu roku sprawozdawczego wybierana jest co najmniej 10% próba.” Czyli nie tylko całkowicie brakuje w nim firm poniżej 10 osób, ale dodatkowo wynagrodzenie w firmach od 10 do 49 jest estymowane na podstawie 10% populacji. To akurat nic złego a bardzo rozsądne działanie: chodzi o to żeby najmniejszych pracodawców nie kłopotać obowiązkami dodatkowego sprawozdania do GUS.

W przypadku gospodarki narodowej GUS definiuje że: „Zakres podmiotowy obejmuje osoby ubezpieczone w ZUS z tytułu zatrudnienia we wszystkich podmiotach gospodarki narodowej.” W gospodarce narodowej mamy więc uwzględnione zarówno podmioty mniejsze niż 9 osób oraz osoby pracujące w administracji publicznej, a dane pochodzą z ZUS. Można więc powiedzieć, że „gospodarka narodowa” to badanie lepsze bo analizuje praktycznie wszystkich pracujących.

Poziomy wynagrodzeń

Wróćmy więc do naszego „odkrycia”. Przedstawia je poniższy wykres.



Do tej pory byliśmy przyzwyczajeni, że obie miary wynagrodzenia różniły się. W ciągu ostatnich 15 lat wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw było przeciętnie 4% wyższe niż to w gospodarce narodowej. W roku 2023 „coś” się stało i różnica ta spadła do 3%. To nie koniec zmian, bo w pierwszych dwóch kwartałach 2024 dysproporcja dalej się zmniejszała (wyniosła 1%), a w pierwszym kwartale 2025 różnica osiągnęła poziom już tylko 0,2% czyli mówiąc bardziej obrazowym językiem: zniknęła.

Wyjaśnienie przyczyn zjawiska

Różnice w poziomach wynagrodzeń dwóch różnych miarach wynagrodzenia tłumaczy próba na jakiej liczymy owe przeciętne. Dla przypomnienia to: najmniejsze firmy i sektor publiczny.

Weźmy na początek pod lupę sektor publiczny.

W sektorze publicznym miejsce pracy znajduje ok. 30% wszystkich zatrudnionych (GUS, Struktura wynagrodzeń według zawodów za październik 2022 roku). Z danych GUS wyraźnie widać też, że sektor publiczny ma się całkiem nieźle jeżeli chodzi o wynagrodzenia.



Jeszcze 3 lata temu, bo w 2022 roku (GUS, Struktura wynagrodzeń według zawodów za październik 2022 roku) różnica w wynagrodzeniu sektora publicznego i prywatnego wynosiła 3% (sektor publiczny 7130 PLN a prywatny 6948 PLN). W styczniu 2025, jak widać w powyższej tabeli, różnica wzrosła do 20%. Widzimy więc, że sektor publiczny coraz bardziej przegania w kwestii wynagrodzeń sektor prywatny, co jest wnioskiem poniekąd kontr intuicyjnym do panujących publicznie przekonań. Z danymi GUS jednak trudno polemizować. To że sektor publiczny coraz mocniej wyprzedza prywatny tłumaczy częściowo fakt, że płaca w gospodarce narodowej dogoniła sektor przedsiębiorstw.

Wielkość firmy

Druga różnica pomiędzy omawianymi miarami wynagrodzeń dot. wielkości podmiotów. W sektorze przedsiębiorstw nie ma firm zatrudniających poniżej 10 pracowników, a to właśnie małe firmy najmniej płacą. Wyłączenie ich z pomiaru „przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw” do tej pory sprawiało że miara ta była wyższa niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej.



Mediana wynagrodzenia pokazuje, że w firmach poniżej 10 pracowników ponad połowa osób zarabia płacę minimalną! Z jednej strony potwierdza to tezę, że małe firmy płacą najmniej, ale z drugiej skłania nas do wniosku, że każda zmiana płacy minimalnej znacząco wpłynie na politykę wynagrodzeń tej grupy podmiotów.
I tu skromny zdaniem autora tego tekstu kryje się wyjaśnienie tytułowego „odkrycia”.



Wysokie wzrosty płacy minimalnej sprawiły, że najmniejsze firmy musiały się liczyć z podwyżkami rzędu 16 czy 21,5% dla ponad połowy swoich pracowników. Był to wyższy poziom w porównaniu do większych podmiotów. Tym samym dystans do większych firm zmniejszył się, a podmioty te nie ciągnęły już tak bardzo w dół „wynagrodzeń w gospodarce narodowej”