Mimo, że Holandia leży w stosunkowo niewielkiej odległości od Polski, to nasza wiedza o tym kraju jest wciąż bardzo fragmentaryczna. Niekiedy kojarzy się ją jedynie z pięknymi krajobrazami, czy polami kwitnących tulipanów. To jednak nie tylko kraj życzliwych ludzi i tętniących życiem miast. To coś znacznie więcej. Swój rozwój zawdzięcza niewątpliwie prężnie rozwijającej się gospodarce, dobrze prosperującym firmom i pracowitym obywatelom. Na ile opłaca się żyć i pracować właśnie tam? Na ile konkurencyjny w stosunku do innych jest rynek holenderski? Na te, oraz wiele innych pytań można odpowiedzieć po przeanalizowaniu informacji dotyczących poziomu życia i wynagrodzeń oraz sytuacji na rynku pracy.
Zarys sytuacji na rynku pracy w Holandii
Holandia, której oficjalna nazwa to Królestwo Niderlandów, jest monarchią konstytucyjną, na której czele stoi obecnie królowa Beatrix. Politykę zarówno wewnętrzną, jak i zagraniczną, kształtuje premier i jednoczesny szef rządu - obecnie Jan Peter Balkenende. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament, zaś funkcje reprezentacyjne spoczywają w rękach senatu. Ustrój polityczny Holandii należy do jednych z najbardziej stabilnych systemów w Europie. I pomimo, iż jest to stosunkowo niewielki kraj (41 526 km²), to zamieszkuje go ponad 16 mln ludzi.
Jeśli chodzi o sytuację ekonomiczną Holandii, dane dostarczają wielu informacji. W 2004 r. zanotowano wzrost gospodarczy, który osiągnął pułap 1,3%. Było to spowodowane zarówno wzrostem eksportu i importu towarów, jak i rozwojem wielu sektorów gospodarki, takich jak handel, transport, czy przemysł energetyczny. I choć PKB wykazuje tendencje spadkowe, to w 2004 roku wyniósł ok. 455 bilionów €.
Holenderski CBS donosi o spadku zadowolenia pracowników z poziomu ich wynagrodzeń. W 2002 roku pensje satysfakcjonowały blisko 71% zatrudnionych, natomiast w roku 2004 dane wskazywały, że zaledwie 67% osób uważa swoje wynagrodzenia są wystarczające. Co ciekawe, okazuje się iż bardziej zadowoleni ze swoich zarobków byli mężczyźni - w 2004 r. było ich ok. 69%. Natomiast usatysfakcjonowanych swoimi zarobkami kobiet było już tylko 64%. Zauważono także, iż ustalona na 2004 rok płaca minimalna - wynosząca 1 265 € miesięcznie, plasowała Holandię pod względem wysokości minimalnych zarobków na 3 miejscu w Europie.
Warto wspomnieć także o sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, który obejmuje około 99% firm prywatnych. Szacuje się, iż w 2004 roku było ich niemal 560 tys., a zatrudniały ponad 2,5 miliona ludzi. Najważniejsze w tym sektorze były usługi komercyjne, handel detaliczny i przemysł. Obroty MSP sięgały poziomu 450 bilionów €, co stanowiło blisko połowę obrotów całej gospodarki.
Dane holenderskiego urzędu statystycznego dowodzą, że w drugim kwartale 2005 r. bezrobocie w Holandii osiągało poziom 494 tys. osób (ok. 6,7% spośród ludzi w wieku produkcyjnym), co dowodzi, że w porównaniu do pierwszego kwartału zmalało ono o około 3 tys. Jednak pod koniec drugiego kwartału roku 2004, liczba osób pozostających bez stałego zatrudnienia była o ok. 8 tys. niższa, (co daje stopę bezrobocia na poziomie 6,6%). Pociesza natomiast fakt, że ogólna sytuacja na rynku pracy stopniowo się stabilizuje. Procent osób pozostających bez pracy wzrasta tylko nieznacznie w grupie osób w przedziale wiekowym od 45 do 64 lat.
Podatki od wynagrodzeń
Omawiając temat zarobków w Holandii, nie można pominąć zagadnienia podatku od wynagrodzeń. Jego wysokość wyznaczana była dla dwóch grup wiekowych, zaś w każdej z nich wyróżniono po 4 progi procentowe. I tak osoby do 65 roku życia, oprócz zwykłych stawek podatkowych, opłacały dodatkowo obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Zatem I próg podatku wynosił 33,4% i był pobierany z rocznego dochodu do 16 265 tys. € (z czego 32,4% stanowi składka ubezpieczeniowa, a 1% podatek). II próg, wynoszący 40,35%, pobierany był od zarobków nie przekraczających 29 543 € rocznie (w tym 32,4% to składka na ubezpieczenie społeczne, a 7,95% to sam podatek). III próg podatkowy wynosił już 42% i był ściągany z zarobków nie wyższych, niż 50 652 € rocznie. Natomiast próg IV, ustanowiony na poziomie 52%, pobierano od rocznych wynagrodzeń wyższych niż 50 625 €.
Dla grupy wiekowej powyżej 65 lat próg I wynosił 15,5%, zaś próg II 22,45%. Dzieje się tak dlatego, iż osoby w tym przedziale wiekowym nie opłacały już składek emerytalnych, które to u osób młodszych wliczane były w pakiet ubezpieczeń społecznych. Natomiast progi III i IV pozostały bez zmian.
Tabela 1. Progi procentowe podatku od wynagrodzeń, w Holandii w 2004 r. (w EURO)| Sektory opodatkowania | Grupy wiekowe |
| Progi | Wysokość rocznego wynagrodzenia | Osoby poniżej 65 lat | Osoby od 65 lat |
| I próg | < 16 265 | 33,4 % | 15,5 % |
| II próg | 16 266 - 29 543 | 40,35 % | 22,45 % |
| III próg | 29 543 - 50 652 | 42 % | 42 % |
| IV próg | >50 652 | 52 % | 52 % |
Wynagrodzenia pracowników a ich wiek, staż pracy i płeć
Im pracownik starszy, tym cenniejszy - ta zasada zdaje się doskonale odwzorowywać w holenderskiej rzeczywistości. Okazuje się, że największe korzyści pod kątem wysokości wynagrodzeń, przynosiły właśnie lata praktyki zawodowej. W badaniu PayScale wyróżniono 3 główne grupy wiekowe. I tak, pierwszą grupę stanowiły osoby pomiędzy 18 a 25 rokiem życia. Ich przeciętne, roczne zarobki wynosiły $32 576. W kolejnym przedziale wiekowym znajdowali się pracownicy mający nie mniej niż 25 i nie więcej niż 44 lata. Ich wynagrodzenia oscylowały wokół $56 009 w ciągu roku. Natomiast zatrudnieni znajdujący się w przedziale wiekowym pomiędzy 44 a 65, uzyskiwali stosunkowo najwyższe roczne pensje, rzędu aż $84 770.
Wykres 1. Przeciętne* roczne wynagrodzenia pracowników w Holandii
w zależności od wiek. (w USD).| *podane wartości to mediany |
Podobną zależność można było zaobserwować analizując stosunek wynagrodzeń pracowników do stażu ich pracy. Okazało się, iż im więcej lat przepracowała dana osoba, tym wyższe były jej zarobki. W kryterium tym wyróżniono 5 podstawowych grup. I tak, dla osób których staż nie przekraczał 1 roku, przeciętna roczna pensja wynosiła około $33 121. W grupie osób pracujących od 1 do 4 lat, przeciętne wynagrodzenia wypłacane w ciągu roku osiągały $37 725 rocznie. Natomiast w przypadku pracowników zatrudnianych przez okres od 5 do 9 lat, roczne zarobki kształtowały się na poziomie $56 614. W kolejnej grupie, w której staż pracy wynosił od 10 do 20 lat, przeciętna pensja wynosiła $78 715 rocznie. Zdecydowanie najwyższe zarobki przypadały jednak osobom, których okres zatrudnienia przekraczał 20 lat. Ich roczne wynagrodzenia osiągały przeciętną wysokość $96 880. Ukazuje to że doświadczenie nabywane podczas wielu lat pracy jest bardzo cenione przez pracodawców.
Wykres 2. Przeciętne* roczne wynagrodzenia pracowników a staż pracy,
w Holandii (w USD)| *podane wartości to mediany |
Co się tyczy płci pracowników w Holandii, PayScale donosi, że znacznie wyższe wynagrodzenia wypłacane były mężczyznom. Stwierdzono, iż w badanym okresie (2000 2005), przeciętne zarobki męskiej części populacji wynosiły około $60 550 w ciągu roku. Natomiast kobiety mogły liczyć na "zaledwie" $41 174.
Wynagrodzenie a wykształcenie i posiadane umiejętności
O tym, jak ważne jest wykształcenie nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Im bardziej szanowany dokument posiadamy, tym z pewnością wyższe wynagrodzenie. I tak, ukończenie studiów licencjackich na takim kierunku jak architektura, gwarantowało uzyskanie przeciętnych rocznych przychodów rzędu $33 908 . Nieco więcej, bo już $44 220 w przeciągu roku utrzymać można było za stopień licencjata nauk ścisłych MSME. Na podobnym poziomie utrzymywały się zarobki magistrów nauk ścisłych. Wynosiły one przeciętnie $47 229. Kolejną pozycję w hierarchii wynagrodzeń zajmowały osoby z wykształceniem informatycznym i ze stopniem magisterskim z zakresu BA (Business Administration). Zarabiały one przeciętnie $51 468 rocznie. Na jeszcze wyższym poziomie, bo ponad $69 000 - kształtowały się pensje magistrów informatyki. Jednak absolutnymi rekordzistami pod kątem wynagrodzeń były - i nadal są - osoby posiadające dyplom MBA. Ich przeciętna roczna pensja wynosiła aż $108 990.
Tabela 2. Przeciętne* roczne wynagrodzenia pracowników w Holandii
a ich wykształcenie (w USD).| Stopień wykształcenia | Wynagrodzenia |
| Dyplom MBA | 108 990 |
| Magister informatyki | 69 633 |
| Magister BA | 51 468 |
| IT | 51 468 |
| Licencjat | 48 440 |
| Magister nauk ścisłych | 47 229 |
| Licencjat nauk ścisłych MSME | 44 220 |
| Licencjat architektury | 33 908 |
| *podane wartości to mediany |
Bardzo ważnym elementem wpływającym na wysokość wynagrodzenia są umiejętności, które posiadł dany pracownik. Każda z nich w pewien sposób premiuje, a nawet kwalifikuje na wyższe stanowisko.
Jeśli chodzi o umiejętności IT, to osoba sprawnie posługująca się językiem HTML miała podobne zarobki do tej, która pracowała na Linuxie. Ich przeciętne roczne pensje oscylowały wokół kwoty $43 596. Niemal $48 440 otrzymywali w ciągu roku pracownicy znający pakiet MS Office. Natomiast osoby, którym nie obca była Java i środowisko Microsoft Windows we wszystkich jego wydaniach, zarabiały już $49 651 rocznie. Jeszcze wyższe, bo rzędu $51 486, były wynagrodzenia pracowników odpowiedzialnych za Microsoft Networking. Jednak stosunkowo najwyższe roczne pensje przypadały osobom, które bardzo dobrze opanowały systemy Oracle. Wynosiły one $52 679.
Wykres 3. Przeciętne* roczne wynagrodzenia pracowników w Holandii,
w zależności od posiadanych umiejętności z zakresu IT (w USD).| *podane wartości to mediany |
Wynagrodzenia pracowników a branża w jakiej są zatrudnieni.
Stosunkowo najwyższe roczne zarobki - bo rzędu aż $72 660 - osiągały osoby zajmujące się doradztwem finansowym. Pensje oscylujące wokół poziomu $57 523 otrzymywali specjaliści zatrudnieni w branży IT, zajmujący się sprzętem i tworzeniem systemów komputerowych. Pracownicy z tej samej sfery, a odpowiedzialni za sieci systemów komputerowych zarabiali rocznie blisko $51 468. Natomiast osoby odpowiedzialne za oprogramowanie otrzymywały przeciętne wynagrodzenia w wysokości $50 000 za rok. Co ciekawe, w tym samym czasie płace pracowników z branży Human Resources wynosiły około $48 440. W telekomunikacji pensje oscylowały wokół poziomu $50 788 rocznie. W konsultingu roczne dochody to ok. $60 550.
Wykres 4. Przeciętne* roczne wynagrodzenia pracowników w Holandii
w zależności od branży w której są (w USD).| *podane wartości to mediany |
Wynagrodzenia pracowników a wielkość firmy
Jak pokazują dane zgromadzone przez PayScale w latach 2000 - 2005, pensje pracowników zależne były także od wielkości firmy, w której pracowali. W tym zakresie wyróżniono 9 grup firm, w ramach których prowadzone były sondaże. Pierwsza grupa obejmowała firmy zatrudniające poniżej 10 osób. Roczne zarobki sięgały w nich pułapu $54 495. W przypadku podmiotów, w których liczba pracowników nie przekraczała 49 osób, wypłacane pensje wynosiły już $60 550 na rok. Podobnie rzecz się miała w grupie firm zatrudniających nie więcej niż 199 osób. W przedsiębiorstwach, w których pracowało od 200 do 599 pracowników przeciętna pensja wynosiła stosunkowo najmniej, bo tylko $53 136. Jednak już w grupie firm zatrudniających 600 - 1 999 osób, roczne zarobki wzrastały do poziomu $60 550. W firmach, w których pracowało od 2 000 do 4 999 osób, średnie roczne pensje wynosiły $66 605. W przedsiębiorstwach, w których liczba pracowników nie przekraczała 20 000, każda z osób zarabiała przeciętnie $63 426 w ciągu roku. W grupie firm zatrudniających od 20 000 do 49 999 osób, wypłacano roczne wynagrodzenia rzędu $61 199 od osoby. W ostatniej grupie przedsiębiorstw, których zatrudnienie przekraczało 50 000 osób, roczne pensje były stosunkowo największe i wynosiły $72 660.
Wykres 5. Przeciętne* roczne wynagrodzenia pracowników w Holandii,
a wielkość firmy (w USD).| *podane wartości to mediany |
Przykłady wynagrodzeń w Amsterdamie w 2004 r.
Poruszając temat wynagrodzeń w Holandii, warto zobaczyć jak kształtują się średnie miesięczne pensje w stolicy kraju Amsterdamie.
Analizując dane dotyczące miesięcznych zarobków tamtejszych pracowników (wykres 7) można zauważyć, iż kelnerzy zarabiali tam około 7 975 zł. Nieco więcej, bo ponad 12 tys. zł zarabiali niewykwalifikowani robotnicy i taksówkarze. Niemal 13 tys. zł. na miesiąc otrzymywały za swoją pracę opiekunki do dzieci i nauczyciele języków. Blisko granicy 15 tys. zł. zarabiały gospodynie domowe i fryzjerzy. Wyższe płace, oscylujące wokół kwoty 18 tys. zł. otrzymywali dziennikarze, profesorowie wyższych uczelni, pielęgniarki, i przedstawiciele handlowi. Kolejny próg wynagrodzeń to już kwoty w granicach 24 - 30 tys. zł. miesięcznie, a otrzymywali je logistycy, dyrektorzy szkół, lekarze rodzinni, główni księgowi, architekci i administratorzy IT. Rekordowe dochody osiągały osoby na stanowiskach dyrektorów personalnych - ich średnie zarobki znacznie przekraczały 70 tys. zł w miesięcznie.
Wykres 6. Średnie miesięczne wynagrodzenia w Amsterdamie (w PLN)| Źródło: Grafton Recruitment, dane z dnia 21.10.2004. |
Wynagrodzenia w Holandii na tle innych państw UE
Według zestawień prezentowanych przez GUS, pensje wypłacane pracownikom w Holandii były wyższe od unijnych w niemal każdym z badanych sektorów. W przedstawionym zestawieniu, największa przepaść dzieli tamtejsze wynagrodzenia z płacami w Polsce. I tak, kiedy w lutym 2004 r. pracownik branży produkcyjnej zarabiał a Holandii około 2 273 €, to statystyczny Polak zatrudniony w tej samej gałęzi otrzymywał już "tylko" 414 €. Niewiele natomiast różniły się zarobki Holendrów w stosunku do dobrze rozwiniętych krajów UE, w branżach zajmujących się dostarczaniem energii, wody i gazu, w bankowości, czy w budownictwie. Przeważnie oscylowały one wokól 2 000 € w miesięcznie.
Tabela 4. Wynagrodzenia w poszczególnych branżach,
w Holandii i innych państwach UE w lutym 2004 r.| Sektor gospodarczy | Państwa |
| Holandia | Polska | Hiszpania | Austria | Portugalia |
| Górnictwo | - | 731 | 1 769 | 2 400 | 750 |
| Produkcja | 2 273 | 414 | 1 624 | 2 036 | 600 |
| Woda/energia/gaz | 2 616 | 565 | 2 097 | 2 570 | 950 |
| Budownictwo | 2 036 | 404 | 1 137 | 1 928 | 550 |
| Handel i usługi | 1 745 | 379 | 1 120 | 1 650 | 650 |
| Gastronomia | 1 527 | 270 | 990 | 1 214 | 450 |
| Transport/łączność | 2 030 | 446 | 1 545 | 1 650 | 1 150 |
| Banki | 2 400 | 605 | 2 097 | 2 350 | 1 400 |
| Administracja/wojsko | 2 400 | 524 | 1 156 | 1 714 | 520 |
| Edukacja | 2 690 | 360 | - | 1 428 | 750 |
| Opieka zdrowotna | 1 900 | 315 | - | 1 550 | 500 |
| Źródło: Opracowanie własne na podstawie Eurostat; GUS, luty 2004. |
Jak pokazują badania Eurostatu, średni poziom wynagrodzeń w Holandii stale rośnie. Ustalono, iż w 2001 roku, statystyczny pracownik zatrudniony w przemyśle bądź w usługach, zarabiał ok. 33 900 €. A tymczasem średnia płaca w strefie Euro oscylowała wokół poziomu 23 081 €. W Polsce zarabiano "zaledwie" 7 509 €. Nieco bardziej optymistyczna informacja dotyczy roku 2002 - średnie zarobki w Holandii, rosnąc o blisko 1 500 € przekroczyły pułap 35 000 € rocznie. W tym samym okresie, za pracę w przemyśle i usługach, Polski pracownik otrzymywał 7 172 €.
Tabela 5. Średnie roczne wynagrodzenia brutto w przemyśle i usługach,
w Holandii i innych krajach UE (w EURO).| Rok | Kraje |
| Holandia | Strefa euro | Polska | Wielka Brytania | Francja | Niemcy |
| 2001 | 33 900 | 23 081 | 7 509 | 39 233 | 27 319 | 38 204 |
| 2002 | 35 200 | - | 7 172 | 40 553 | - | 39 440 |
| Źródło:Eurostat, epp. eurostat.cec.eu.int, YEARBOOK 2004. |
Czas pracy i koszty pracy
Przeciętny tydzień pracy w 2002 roku wynosił w Holandii niecałe 32 godziny (31,8). W tym samym czasie we Francji pracowano średnio 36,2 godzin tygodniowo, a w Niemczech 36,5 godziny. We Włoszech przedział ten wzrastał już do 37,4 godz. Natomiast w Wielkiej Brytanii na pracę poświęcano średnio 38,2 godz. Pod tym względem - co ciekawe - prym wiodą jednak Hiszpanie - ich czas pracy wynosił 38,8 godz. w ciągu tygodnia.
Tabela 6. Godzinowy wymiar pracy w Holandii i innych państwach w 2002 r.| Państwo | Godziny / tydzień | Godziny / rok |
| Holandia | 31,8 | 1 223 |
| Wielka Brytania | 38,2 | 1 546 |
| Hiszpania | 38,8 | 1 639 |
| Niemcy | 36,5 | 1 480 |
| Francja | 36,2 | 1 467 |
| Włochy | 37,4 | 1 533 |
Co się tyczy kosztów pracy w Królestwie Niderlandów, wykazują one tendencję wzrostową. Jednak ich poziom nie jest tak wysoki jak w innych krajach Europy. Chociaż na początku 2004 roku koszty zatrudnienia pracownika w Holandii wskazywały ok. 2,8% wzrostu w stosunku do poziomu z analogicznego okresu w roku 2003, to już w grudniu 2004 wskaźnik ten spadł do poziomu 2%. Indeks wzrostu kosztów pracy dla 25 krajów członkowskich na początku 2004 wynosił aż 3,9%, natomiast w ostatnim kwartale spadł do poziomu 2,6%. W niemal wszystkich państwach wskaźnik ten były wyższe niż w Holandii.
Tabela 7. Zmiana kosztów pracy w stosunku do roku poprzedniego,
w Holandii i innych krajach UE w 2004 r.| Okres czasu | Kraje |
| Holandia | Kraje UE | Wielka Brytania | Francja | Niemcy | Hiszpania |
| I-III 2004 | 2,8 | 3,9 | 6,7 | 3,0 | 1,9 | 4,8 |
| IV-VI 2004 | 2,1 | 2,7 | 4,2 | 3,0 | 0,9 | 3,5 |
| VII-IX 2004 | 2,3 | 2,4 | 3,4 | 2,7 | 0,6 | 3,1 |
| X-XII 2004 | 2,0 | 2,6 | 4,0 | 2,6 | 1,7 | - |
| Źródło:Eurostat, epp. eurostat.cec.eu.int, YEARBOOK 2004. |
Podsumowanie
Pomimo stosunkowo wysokich podatków, jakie odprowadzane są od wynagrodzeń, życie w Holandii zdecydowanie się opłaca. Przeciętny czas pracy wynosił około 32 godzin i w porównaniu do europejskich standardów nie był zbyt długi. Najwyższe zarobki osiągały osoby dobrze wykształcone, mające duże doświadczenie i szeroki zakres umiejętności. Dołączając do tego niezwykły urok Niderlandów, mentalność ich mieszkańców i stabilny system polityczny, chyba warto choć przez chwilę zastanowić się, czy nie podjąć pracy właśnie tam.
