Dynamika płacy minimalnej w Polsce i w Unii Europejskiej

Stawka minimalna w naszym kraju wynosi w 2015 roku 1 750 PLN brutto miesięcznie. Oznacza to, że pracownik, który otrzymuje najniższe wynagrodzenie, „na rękę” dostaje 1 286,17 PLN. Natomiast miesięczny koszt pracy jednej osoby, która zarabia minimum krajowe, dla pracodawcy to 2 112,95 PLN. Stawka minimalna obejmuje tylko pracujących w oparciu o umowę o pracę. Ponadto, osoby, które pracują pierwszy rok obowiązuje stawka obniżona, która wynosi 1 400 PLN brutto. Biorąc pod uwagę wysokie koszty pracy, jakie ponoszą pracodawcy, szukają oni sposobów żeby od nich „uciec”. W ten sposób rozwija się szara strefa oraz mnożą się przypadki zatrudniania na umowę zlecenie, czy też umowę o dzieło. Według przeprowadzonego w 2014 roku badania CBOS, aż 74% respondentów opowiedziało się za wprowadzeniem również stawki minimalnej, która dotyczyłaby zatrudnionych na umowie-zleceniu. Zaledwie 12% badanych odniosło się w sposób krytyczny do tej propozycji. 14% respondentów nie ma zdania na ten temat. Najczęściej proponowana stawka minimalna przez badanych wyniosła 15 PLN za godzinę pracy.

Jednak wprowadzenie płacy minimalnej ma swoje wady i zalety. Dlatego też, nie wszystkie państwa zdecydowały się na ten krok. Na pewno zapobiega ona tendencji zaniżania stawek wynagrodzeń przez pracodawców i jest sposobem na naturalne usunięcie z rynku przedsiębiorstw, dla których wyzysk pracowników jest sposobem na osiągnięcie sukcesu. Z drugiej strony jest to rodzaj ceny urzędowej, która często funkcjonuje bez oparcia o realia rynkowe. Konsekwencją jej istnienia jest szara strefa. W Polsce w oparciu o wynagrodzenie minimalne funkcjonuje wiele świadczeń socjalnych, tak więc zwiększanie stawki minimalnej wpływa na wzrost wydatków państwa. W jaki sposób zmieniało się minimalne wynagrodzenie w Polsce i w innych krajach UE?

Najwyższą dynamikę wzrostu płacy minimalnej w Polsce na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat odnotowano w 2008 i w 2009 roku. W 2008 roku wynagrodzenie minimalne wzrosło aż o 20,3%. Stało się tak za sprawą dwustronnego porozumienia między rządem pod przewodnictwem Jarosława Kaczyńskiego a NSZZ „Solidarność”. W 2009 roku wysokie, 13,3% zwiększenie płacy minimalnej było wynikiem propozycji rządu Donalda Tuska, który zaproponował wzrost rzędu 6,9%. Następnie w wyniku późniejszych ustępstw rządu w Komisji Trójstronnej osiągnął on poziom 13,3%.





We wszystkich krajach starej unii, które zdecydowały się na wprowadzenie minimalnego wynagrodzenia, jego kwota jest wyższa niż w Polsce. Wynika to z różnicy w poziomie rozwoju gospodarczego. Minimalne wynagrodzenie w Polsce, w przeliczeniu wynosi 410 EUR. Najwyższa minimalna pensja funkcjonuje w Luksemburgu – 1 923 EUR. Jej kwotowy wzrost rok do roku jest niewielki. Również w innych państwach, należących do starej unii wzrosty są zrównoważone. Natomiast w Irlandii, w ciągu ostatnich kilku lat, stawka minimalna nie zmieniła się.



W poniższej grupie państw dynamika wzrostu wynagrodzeń minimalnych jest zrównoważona, głównie oscyluje w granicach 0% - 10%. Można natomiast zauważyć odchylenie patrząc na Wielką Brytanię. Jest to wynik przeliczenia waluty narodowej, czyli funta szterlinga, na euro. W 2009 roku, uwzględniając dynamikę po przeliczeniu na euro, wysokość płacy minimalnej na wyspach spadła prawie o 20%. W rzeczywistości, biorąc pod uwagę walutę narodową, zanotowano wzrost wynagrodzenia minimalnego o 4% (w pozostałych państwach starej unii walutą narodową jest euro).



W przypadku Francji i Grecji obniżenie stawek minimalnych wynagrodzeń nie miało związku z różnicami kursowymi walut. W 2006 roku Francja zdecydowała się na obniżenie płacy minimalnej w obliczu walki z bezrobociem. Drugą przyczyną obniżenia stawki przez to państwo było otwarcie w maju 2006 roku części rynku pracy dla imigrantów. W 2013 roku również pogrążona w kryzysie i stojąca na skraju bankructwa Grecja, po wcześniejszym apelu ze strony Unii Europejskiej, zdecydowała się na obniżenie płacy minimalnej. Była to skokowa obniżka, aż o 22%. Wynagrodzenie minimalne zostało zmniejszone z 877 EUR do 684 EUR i na tym poziomie funkcjonuje do chwili obecnej (2015 roku). Dynamika wzrostu wynagrodzeń w krajach iberyjskich jest na względnie stałym poziomie i waha się od 0% do 6%.



W państwach nowej unii, tj. tych, które przystąpiły do Unii Europejskiej po 2003 roku, płace minimalne są niższe niż w państwach starej unii. W grupie tych państw relatywnie wysoka płaca minimalna funkcjonuje w Słowenii i na Malcie. Kolejno jest to 791 EUR oraz 720 EUR. Znacznie niższe kwoty obowiązują w pozostałych państwach. Jednak w analizowanej grupie widać tendencje szybkiego wzrostu poziomu płacy minimalnej. Przykładowo, na Łotwie od 2010 do 2015 roku płaca minimalna wzrosła aż o 42%.



Z reguły gorzej rozwinięte państwa rozwijają się dynamiczniej niż te, które są wysokorozwinięte. W tych państwach występuje też szybszy wzrost PKB, co przekłada się na dynamikę płacy minimalnej, której wzrost często powiązany jest z produktem krajowym brutto (przykład Polski). W porównaniu z krajami starej unii, gdzie dynamika wzrostu wynagrodzeń minimalnych była najwyżej 10%, w państwach nowej unii notuje się nawet ponad 20% wzrosty. W 2008 roku na Łotwie i na Litwie odnotowano dynamikę rzędu ponad 33%.



W państwach nowej unii, które nie wprowadziły euro, wynagrodzenia minimalne są niższe niż w państwach starej unii. Po przeliczeniu na euro, najwyższa płaca minimalna w grupie poniższych państw jest na Węgrzech – 333 EUR, a najniższa w Bułgarii – 184 EUR. Analogicznie, jak we wcześniejszej grupie państw, płaca minimalna w omawianej grupie rośnie szybko.



Wśród tych państw widoczna jest wysoka dynamika wzrostu płacy minimalnej. W 2008 roku w Rumunii wzrost wyniósł 28,2%. W tym czasie wynagrodzenie minimalne wzrosło z 390 RON do 500 RON. Wysoką dynamiką charakteryzuje się płaca minimalna również w Bułgarii i na Węgrzech. W tych dwóch państwach dynamika osiąga nawet 20%. Natomiast w Czechach wysokość płacy minimalnej jest na stabilnym poziomie i przez sześć lat tj. od 2008 do 2013 roku nie zmieniała się.