Czy zajmowane stanowisko wpływa na pozycję kobiet na rynku pracy?

W poniższej tabeli znajduje się zestawienie przedstawiające tzw. duże grupy zawodów ujednoliconych zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności (KZiS) wprowadzoną na podstawie Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2014r., poz. 1145). Duże grupy zawodów są drugim poziomem (z pięciu wyróżnionych) w hierarchicznie usystematyzowanym zbiorze zawodów i specjalności na polskim rynku pracy.



Analizując strukturę wynagrodzeń w polskiej gospodarce na podstawie zaprezentowanego zestawienia można zauważyć kilka interesujących zależności. Przede wszystkim, kobiety dominują w zawodach, które kulturowo i zwyczajowo powiązane są z usługami, np. w grupie zawodów pomoce domowe i sprzątaczki kobiety stanowiły w 2018 roku ponad 80% wszystkich pracowników (podobnie w grupie sekretarek, operatorów urządzeń biurowych i pokrewnych), jak również z opieką nad innymi, np. w grupie skupiającej średni personel ds. zdrowia kobiety stanowiły 72% wszystkich zatrudnionych (analogicznie w grupach specjaliści ds. zdrowia czy specjaliści nauczania i wychowania).

Znaczna reprezentacja kobiet w danej grupie zawodów nie oznacza jednak dla nich większych korzyści materialnych wynikających z otrzymywanego wynagrodzenia. W przypadku znacznie sfeminizowanych grup zawodów (gdzie udział kobiet do udziału ogółu pracowników jest wysoki) można zaobserwować nawet odwrotną tendencję. W grupie sprzątaczek i pomocy domowych poziom wynagrodzeń był najniższy a ich procentowy udział najwyższy, w pozostałych poziom był niski ich znacznej reprezentacji w grupie.

Warto przyjrzeć się również wynagrodzeniu kobiet w stosunku do wynagrodzenia mężczyzn, zarówno wewnątrz danej grupy zawodowej, jak również ogółem. Kobiety tylko w jednej grupie zawodów charakteryzowały się wyższym poziomem wynagrodzeń niż mężczyźni, tj. technicy informatycy (ok. 113% średniego wynagrodzenia mężczyzn). W pozostałych grupach zawodów wynagrodzenie kobiet stanowiło średnio 80% wynagrodzenia mężczyzn. Porównując, różnice w poziomie wynagrodzenia w ramach grupy zawodowej lub między grupami, można zauważyć, że różnice w grupie zawodowej są znacząco większe niż między grupami zawodowymi.

Analizując strukturę wynagrodzeń na podstawie zaprezentowanej tabeli, można zauważyć wyraźne rozwarstwienie między grupami z przewagą kobiet i poziomem ich wynagrodzeń. W grupie pomocy domowych i sprzątaczek (największy udział kobiet w grupie) poziom wynagrodzenia kobiet jest najniższy (2556,25 zł, dla porównania płaca minimalna w Polsce w 2018 wynosiła 2100,00 zł). W grupach sekretarki, operatorzy urządzeń biurowych i pokrewni oraz grupach zrzeszających pracowników służby zdrowia czy nauczania i wychowania sytuacja była podobna.

Dlatego też, wracając do zadanego na początku pytania, odpowiedź brzmiałaby, zgodnie z oczekiwaniami wielu ekonomistów, to zależy. Odpowiedź byłaby twierdząca, jeżeli analizie poddano by wyłącznie poziom wynagrodzenia kobiet w zależności od zajmowanego stanowiska. W tym przypadku stanowisko determinuje wysokość wynagrodzeń kobiet (na ogół stanowiska wymagające niższych kwalifikacji są gorzej opłacane). Natomiast, biorąc pod uwagę sytuację kobiet w porównaniu do sytuacji mężczyzn, odpowiedź byłaby przecząca. Kobiety, niezależnie od zajmowanego stanowiska, ciągle otrzymują niższe wynagrodzenie. Nie ma tutaj znaczenia czy w danej grupie zawodów kobiety stanowią mniejszość czy większość, ich sytuacja nie ulega poprawie i ciągle są mniej korzystnie nagradzane za świadczoną przez siebie pracę.