Kanada jest niewątpliwie jednym z najbardziej interesujących państw świata i jednocześnie krajem, o którym wciąż niewiele nam wiadomo. To drugie co do wielkości państwo na świecie, zajmujące ponad 1/3 powierzchni terytorium Ameryki Północnej, zamieszkuje mniejsza liczba obywateli niż w Polsce - dane z lipca 2005 r. mówią o nieco ponad 32 milionach mieszkańców, podczas gdy w Polsce w tym samym czasie liczba ludności przekroczyła 38 milionów. Mimo, że Kanada jest krajem stosunkowo młodym (uzyskała niepodległość w 1867 r.), jest jednym z najlepiej rozwiniętych i ustabilizowanych państw świata. Większość z nas wie, że jest to kraj odległy, spokojny, w którym ludziom dobrze się żyje. Warto dowiedzieć się więcej.
Podstawowe dane o kraju. Kanada jest federacją składającą się z 10 prowincji oraz trzech terytoriów. Oficjalnie głową państwa jest królowa brytyjska, jednak faktycznie na czele federacji stoi gubernator generalny. Ponadto każda prowincja cieszy się sporą autonomią, a jej głową jest premier prowincji. Gospodarka Kanady historycznie oparta była na surowcach naturalnych, których kraj ma pod dostatkiem. Obecnie do najsilniejszych gałęzi należą tu: usługi - finansowe i handlowe, przemysł samochodowy, papierniczy, metalowy, maszynowy, górnictwo i wydobycie, leśnictwo oraz rolnictwo. Jest to jedna z najlepiej rozwiniętych gospodarek świata, charakteryzująca się wysoko wykwalifikowaną siłą roboczą, bardzo dobrą infrastrukturą oraz wysokim standardem życia. Inflacja w październiku 2005 r. wyniosła 2,6 proc., a bezrobocie - 6,4 proc. Co prawda w wyniku kryzysu, jaki miał miejsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych, które są najsilniejszym partnerem Kanady i od których jest ona w dużym stopniu uzależniona - tempo wzrostu spadło, ale dziś można powiedzieć, że problemy te zostały rozwiązane. W ostatnich trzech latach tempo wzrostu wahało się pomiędzy 0,6 a 1,5 proc. rocznie. W niniejszym opracowaniu wszelkie dane finansowe podane zostaną w dolarach kanadyjskich. Według kursu NBP z 16 grudnia 2005 r. 1 dolar kanadyjski (C$) równy jest 2,79 złotego.
Rynek pracy. Kryzys lat siedemdziesiątych miał bardzo silny wpływa na poziom zatrudnienia w Kanadzie. W ostatnich trzech dekadach zanotowano dwa momenty szczytowe. Pierwszym był rok 1983, kiedy to bezrobocie wzrosło do 11,9 proc., a kolejnym rok 1994 - wtedy wyniosło ono 11,4 proc. Od tego czasu jednak poziom zatrudnienia stale rośnie i w roku 2003 bez pracy pozostawało już tylko 6,8 proc. ludności aktywnej zawodowo (89 proc. z nich szukało zatrudnienia). Od 1996 roku poziom zatrudnienia rośnie o około 2,5 proc. rocznie. W roku 2003 ponad 8,3 mln Kanadyjczyków powyżej piętnastego roku życia znajdowało się poza grupą ludności aktywnej zawodowo. Niemal połowa z nich to osoby powyżej 65-go roku życia. Ponieważ społeczeństwo Kanady - jak w większości krajów rozwiniętych - starzeje się, przewidywany jest wzrost tej liczby.
Co ciekawe, znacznie szybciej rośnie poziom zatrudnienia kobiet niż mężczyzn. W latach 1976-2003 liczba zatrudnionych kobiet podwoiła się, natomiast liczba mężczyzn wzrosła jedynie o 37 proc. Również wśród kobiet notuje się obecnie niższy poziom bezrobocia niż śród mężczyzn. Kobiety zatrudnione są najczęściej w sektorze usług takich jak służba zdrowia, opieka społeczna i handel.
Pod względem zatrudnienia najlepiej rozwiniętą prowincją Kanady jest Alberta. Jest to wynikiem polityki gospodarczej tamtejszych władz wspierającej wolny handel i niskie opodatkowanie. Dlatego też poziom życia, wielkość zatrudnienia oraz poziom wzrostu są tu najwyższe w Kanadzie. Bezrobocie w 2002 r. wyniosło tu 5,1 proc. Niższy poziom odnotowano jedynie w prowincji Manitoba - 5,o proc. Natomiast od około trzydziestu lat najwyższe bezrobocie występuje w Nowej Funlandii i Labradorze - aż 16,7 proc.
Cechą charakterystyczną współczesnych gospodarek rozwiniętych jest dominacja sektora usługowego nad produkcyjnym. Dotyczy to również Kanady. Strukturę zatrudnienia w poszczególnych gałęziach gospodarki jasno obrazuje poniższa tabela.
Tabela 1. Zatrudnienie w poszczególnych gałęziach gospodarki w 2004 roku| sektor gospodarki | liczba zatrudnionych |
| wszystkie gałęzie | 15 949 700 |
| sektor produkcyjny | 3 992 700 |
| Rolnictwo | 324 100 |
| leśnictwo, rybołówstwo, górnictwo, wydobycie ropy i gazu | 285 700 |
| przedsiębiorstwa użyteczności publicznej | 133 000 |
| Budownictwo | 952 800 |
| Przemysł | 2 297 000 |
| sektor usług | 11 957 000 |
| Handel | 2 503 600 |
| transport i magazynowanie | 809 300 |
| finanse, ubezpieczenia, nieruchomości, leasing | 955 000 |
| usługi naukowe, techniczne | 1 010 100 |
| usługi biznesowe | 630 100 |
| usługi edukacyjne | 1 038 400 |
| służba zdrowia i pomoc społeczna | 1 736 700 |
| informacja, kultura, rekreacja | 732 700 |
| hotelarstwo, gastronomia | 1 006 800 |
| inne usługi | 705 100 |
| administracja publiczna | 829 200 |
W Kanadzie od lat obserwuje się wzrost liczby osób pracujących w niepełnym wymiarze godzin (poniżej 30 godzin tygodniowo). W roku 2003 wskaźnik ten osiągnął najwyższy poziom - już 20 proc. zatrudnionych pracuje w ten sposób, podczas gdy w 1976 r. Tylko jeden na dziesięciu pracowników nie pracował więcej niż 30 godzin w tygodniu. W ostatnich latach jest to zjawisko charakterystyczne dla najlepiej rozwiniętych gospodarek światowych.
W ostatnich lachach odnotowano też wzrost liczby niepłatnych nadgodzin przepracowanych przez kanadyjskich pracowników. Już w 1997 roku 18 proc. zatrudnionych wypracowywało nadgodziny; w sześć lat później wskaźnik ten wzrósł do 21 proc., przy czym znacznie częściej zjawisko to dotyczy mężczyzn (13 proc.) niż kobiet (6 proc.). Z drugiej strony, w tym samym okresie zwiększyła się liczba dni nieprzepracowanych. W 1997 r. statystyczny pełnoetatowy pracownik opuszczał przeciętnie 7,3 dni pracy. W 2003 roku było to już 9 dni.
W ostatnich latach w szybkim tempie rośnie zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych pracowników (tzn. posiadających wyższe wykształcenie). W ciągu dekady 1991-2001 to właśnie osoby z wyższym wykształceniem stanowiły połowę nowozatrudnionych. Odsetek osób wykształconych wzrósł wtedy z 13 do 16 proc. wszystkich zatrudnionych. Prognozuje się, że w przyszłości będzie coraz szybciej rosło zapotrzebowanie na pracowników w Kanadzie. Starzejące się społeczeństwo, niski przyrost naturalny oraz wzrastająca liczba osób powyżej 65 roku życia w stosunku do aktywnych zawodowo sprawią, że kanadyjska gospodarka będzie musiała przyspieszyć aby móc udźwignąć koszty jakie niesie za sobą taka sytuacja. Stąd prognozy o ogromnym wzroście popytu na pracę po 2010 roku. W takiej sytuacji przewiduje się wzrost zapotrzebowania na pracowników opieki zdrowotnej - lekarzy, pielęgniarki itp. Przewiduje się też wzrost ilości miejsc pracy dla nauczycieli i wykładowców szkół wyższych, jako że obecnie średnia wieku w tych grupach zawodowych jest stosunkowo wysoka.
Wynagrodzenia
W roku 2003 statystyczny Kanadyjczyk pracujący w pełnym wymiarze godzin zarobił 39 100 kanadyjskich dolarów. Natomiast Kanadyjka pracująca na takich samych warunkach - 24 800 C$. Już ta najbardziej ogólna statystyka budzi ciekawość. Mężczyźni zarabiają w Kanadzie niemal dwukrotnie więcej niż kobiety. Trend taki utrzymuje się od wielu lat, na co wskazuje wykres 1.
Wykres 1. Poziom wynagrodzeń kobiet i mężczyzn w latach 1994-2003 (C$)
Stosunkowo największe różnice między wynagrodzeniem kobiet i mężczyzn można zaobserwować na zawodach handel, transport, obsługa maszyn, produkcja oraz w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej. W 2003 roku na każdy dolar wynagrodzenia mężczyzny przypadało 68-79 centów, które zarabiała kobieta. Natomiast różnica ta jest najmniejsza w zawodach związanych nauką, edukacją, kulturą, rekreacją, sportem i zdrowiem. Tutaj wynagrodzenia kobiety stanowiło 88 - 97 proc. wynagrodzenia mężczyzny.
Wynagrodzenia w poszczególnych sektorach gospodarki. Najwyższy poziom wynagrodzeń odnotowuje się w zawodach związanych z nauką i ochroną zdrowia. Nie dziwi to ponieważ z natury są to zawody, które wymagają wyższego wykształcenia, a w Kanadzie poziom wynagrodzeń rośnie wraz z poziomem edukacji pracownika. Wśród tego typu zawodów najwyższe wynagrodzenia otrzymują osoby, których praca związana jest z naukami przyrodniczymi i stosowanymi - 27,50 dolarów za godzinę pracy w listopadzie 2005 roku. Najmniej natomiast zarabiają pracownicy zatrudnieni przez sektor handlu i usług - tylko 12,90 dolarów na godzinę. Mimo, że ponad jedna czwarta Kanadyjczyków (27 proc.) zatrudnionych jest w sektorze usług i handlu, to wciąż wynagrodzenia są tu najniższe. Natomiast na stanowiskach kierowniczych, na których pracuje 7 proc. ogółu zatrudnionych, wynagrodzenia są najwyższe i sięgają średnio 30 dolarów na godzinę. Szczegółowe dane zawiera tabela 2.
Tabela 2. Poziom wynagrodzeń w poszczególnych sektorach w latach 2004-2005| kategoria średnia stawka godzinowa (C$) | listopad 2004 | średnia stawka godzinowa (C$) | listopad 2005 wzrost (%) |
| menedżerowie | 29,89 | 29,92 | 0,1 |
| biznes finanse, administracja | 17,93 | 18,50 | 3,2 |
| nauki przyrodnicze i stosowane | 26,72 | 27,50 | 2,9 |
| ochrona zdrowia | 21,99 | 22,82 | 3,8 |
| nauki społeczne, edukacja, religia | 24,51 | 25,88 | 5,6 |
| sztuka, kultura, rekreacja, sport | 18,65 | 20,01 | 7,3 |
| sprzedaż i usługi | 12,57 | 12,90 | 2,6 |
| handel, transport i obsługa maszyn | 18,62 | 19,04 | 2,3 |
| przemysł surowcowy | 15,66 | 16,67 | 6,4 |
| przemysł przetwórczy i użyteczności publicznej | 16,27 | 16,79 | 3,2 |
Jak wynika z danych Kanadyjskiego Biura Statystycznego, pracownicy zatrudnieni w sektorze produkcyjnym zarabiają znacznie więcej niż osoby pracujące w sektorze usług. W tym pierwszym w 2003 roku średnie tygodniowe wynagrodzenie wyniosło 864 dolary, podczas gdy dla sektora usług było to 638 dolarów, co oznacza różnicę 35 procent. Co więcej, najlepiej zarabiającymi grupami okazały się osoby zatrudnione w górnictwie i wydobyciu ropy i gazu oraz w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej (elektrownie, gazownie, wodociągi oraz zakłady utylizacji odpadów) - ich średnie tygodniowe wynagrodzenie przekroczyło kwotę 1000 dolarów. Należy dodać, że tylko te grupy przekroczyły granicę tysiąca dolarów tygodniowo. W sektorze usług najlepiej zarabiającymi okazali się pracownicy zatrudnieni w usługach, technicznych i naukowych oraz finansowych i ubezpieczeniowych.
Wynagrodzenia w poszczególnych prowincjach. Średnie tygodniowe wynagrodzenie w Kanadzie w 2004 roku wyniosło 776,66 dolarów. Przyglądając się danym dotyczącym poszczególnych prowincji, można zauważyć, że nie ma tu rażących odchyleń. Najniższe tygodniowe wynagrodzenie odnotowano na Wyspie Księcia Edwarda - 699,65 dolarów, natomiast najwyższe - w Jukonie (796,44 dolarów). Niewiele niższe jest tygodniowe wynagrodzenie w Kolumbii Brytyjskiej oraz w prowincji Saskatchewan. Szczegółowe dane zawarte są w poniższej tabeli.
Tabela 3. Średnie tygodniowe wynagrodzenia w poszczególnych prowincjach w latach 2001-2004 (C$)| region | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 |
| Kanada (ogółem) | 694,06 | 724,24 | 745,73 | 776,66 |
| Nowa Funlandia i Labrador | 716,98 | 734,16 | 766,84 | 775,91 |
| Wyspa Księcia Edwarda | 699,68 | 709,18 | 708,35 | 699,65 |
| Nowa Szkocja | 653,34 | 697,12 | 693,92 | 715,57 |
| Nowy Brunszwik | 661,21 | 622,74 | 674,40 | 748,58 |
| Quebec | 708,53 | 745,02 | 780,89 | 791,88 |
| Ontario | 699,65 | 635,34 | 748,12 | 778,52 |
| Manitoba | 644,68 | 691,86 | 655,98 | 720,74 |
| Saskatchewan | 657,32 | 677,30 | 725,51 | 790,74 |
| Alberta | 638,99 | 697,87 | 697,84 | 752,08 |
| Kolumbia Brytyjska | 627,71 | 740,92 | 759,71 | 794,56 |
| Jukon | 928,44 | 962,30 | 830,61 | 796,44 |
Jak widać, wynagrodzenia na terytorium Jukonu w ostatnich czterech latach stale znacznie przewyższały wynagrodzenia w pozostałych regionach. Jukon jest terytorium położonym na północnym-zachodzie kraju, graniczącym z Alaską, o powierzchni 483,450 km2, z czego połowę stanowią lasy. Populacja liczy tu niespełna 30 tysięcy mieszkańców, z których ponad 22 tysiące mieszka w mieście Whitehorse. Wielkość siły roboczej Jukonu wynosi 16 200 osób, a 15 500 pracuje zawodowo - bezrobocie wynosi więc 4,3 proc. (dane z listopada 2005 r.). 5,9 tysięcy osób zatrudnionych jest w sektorze państwowym, a 9 400 - w sektorze prywatnym. Głównymi gałęziami gospodarki Jukonu są górnictwo - wydobywa się tu złoto, srebro i gaz ziemny, turystyka, w której zatrudnienie znajduje około 30 proc. pracowników oraz przemysł leśny, rolnictwo, rybołówstwo i rolnictwo.
Niefinansowe składniki wynagrodzenia w Kanadzie. W 2001 roku ponad 70 proc. zatrudnionych w Kanadzie korzystało z przynajmniej jednego rodzaju niefinansowych dodatków do wynagrodzenia. Najszerszą formą oferowanych dodatków są programy związane z ochroną zdrowia (ubezpieczenia medyczne i stomatologiczne lub na wypadek choroby i kalectwa) - w tego typu programach brało udział 42 proc. pracowników. Kolejnym najpopularniejszym dodatkiem były tzw. programy wsparcia dla rodziny (family support programs), w których uczestniczyło nieco ponad 33 proc. zatrudnionych. Niewielu mniej zostało objętych planem emerytalnym przez pracodawcę. Niespełna 20 proc. pracowników uczestniczyło w grupowych planach emerytalnych, natomiast najmniejszym powodzeniem cieszyły się programy akcyjne - obejmowały one jedynie 7 proc. zatrudnionych. Co więcej, wyższy odsetek osób objętych programami pozapłacowymi stanowili pracownicy zgrupowani w związkach zawodowych - aż 89 proc. z nich brało udział w tych programach, podczas gdy odsetek osób niezrzeszonych objętych tego typu programami wynosił 68 proc. Odnotowano również zależność między wysokością wynagrodzenia a udziałem w programach pozapłacowych. Uczestniczyło w nich tylko 42 proc. osób zarabiających poniżej 12 dolarów na godzinę, 75 proc. zarabiających od 12 do 20 dolarów na godzinę i aż 88 proc. pracowników, których stawka godzinowa przekraczała 20 dolarów.
Mimo że w latach dziewięćdziesiątych liczba pracowników będących beneficjentami ubezpieczeń pracowniczych spadała, od roku 2000 obserwuje się nagły jej wzrost. Od tego roku do 2003 liczba uczestników tego typu programów wzrosła aż o 29 proc. Zdecydowanie największą grupę stanowią tu pracownicy zatrudnieni w prowincjach Quebec i Ontario - około 250 tys. zatrudnionych tam osób jest objętych programami ubezpieczeń pracowniczych. Dla trzeciej z kolei prowincji - Kolumbii Brytyjskiej - liczba ta wynosi już tylko niespełna 100 tys. osób.
Wynagrodzenia menedżerów. Według danych firmy doradczej Towers Perrin, na skutek pobudzenia gospodarki i znacznego napływu inwestycji, jakie miał miejsce w latach 2002 i 2003, znacząco wzrosły wynagrodzenia top managementu w kanadyjskich firmach. Charakterystyczne dla tego okresu było też wdrożenie przez większość firm planów zmian systemu wynagrodzeń na wyższych szczeblach zarządzania. Nacisk położono tu głównie na zmianę samej struktury wynagrodzenia. Ponad jedna trzecia firm biorących udział w badaniu w 2003 roku wdrożyła nowe długoterminowe incentives, czyli niefinansowe plany motywacyjne, inaczej bodźce, by zastąpić lub ograniczyć system wynagradzania w akcjach. Celem było tu ograniczenie i restrukturyzacja programów akcyjnych by stały się bardziej atrakcyjne dla akcjonariuszy. Jednak ponieważ wartość bonusów w 2003 roku wzrosła w stosunku do roku 2002, ogólny poziom zarobków menedżerów również się podniósł. O 10 proc. wzrosło całkowite wynagrodzenie kierowników zarządzających (CEO) i o 6 proc. - dyrektorów ds. finansowych (CFO).
Na potrzeby badania firma Towers Perrin przeanalizowała dane z 58 kanadyjskich firm. Kolejna tabela obrazuje strukturę i wysokość wynagrodzenia ich prezesów. Przedstawione wartości są medianą i dotyczą wynagrodzenia w roku 2003.
Tabela 4. Struktura i wysokość wynagrodzenia CEO w 2003 roku | | (C$) |
| całkowite wynagrodzenie | 4 108 000 |
| podstawa wynagrodzenia | 957 000 |
| bodźce krótkoterminowe | 918 000 |
| bodźce długoterminowe | 2 192 000 |
Jak widać, bodźce długoterminowe wciąż jeszcze stanowią znaczną część ogólnego wynagrodzenia prezesów - średnio aż 54 proc. Zarówno podstawa wynagrodzenia, jak i bodźce krótkoterminowe stanowią dokładnie po 23 proc. pełnej sumy.
Wielkości te jednak bardzo różnią się w zależności od wielkości firmy, rozumianej jako dochód. I tak mediana wynagrodzeń prezesów tych firm, których dochód przekroczył 8 miliardów dolarów, wyniosła aż 7 048 000 $, natomiast w mniejszych firmach było to już "tylko" 3 594 000 $. Należy też odnotować, że większość prezesów - 67 proc. - odnotowało wzrost wysokości bodźców krótkoterminowych w 2003, dla 25 proc. zostały one obniżone a dla 8 proc. badanych pozostały one na tym samym poziomie, co rok wcześniej. Natomiast obniżona została wartość bodźców długoterminowych - mediana wykazuje tu spadek o 11 proc. w stosunku do roku 2003. Do powodów zmian polityki wynagrodzeń prezesów zalicza się wzrost niezadowolenia akcjonariuszy z wcześniejszego systemu, zmiany legislacyjne oraz nadużycia, które miały coraz częściej miejsce.
Jak wynika z badania przeprowadzonego wśród menedżerów kanadyjskich firm przez ośrodek padania opinii COMPAS w czerwcu 2004 roku, większość badanych uważa, że powinno się zmienić ich system wynagradzania, uzależniając go bardziej od wyników finansowych firmy. Najmocniejsze jest przekonanie, że taka zależność powinna dotyczyć wynagrodzenia prezesów (CEO) - uważa tak 78 proc. badanych, natomiast mniej osób opowiada się za uzależnieniem wynagrodzenia od wyników finansowych firmy w stosunku do zarządu (47 proc.), czy dyrektorów ds. finansowych (CFO) - 54 proc.
Wynagrodzenie minimalne. W Kanadzie funkcjonuje system minimalnej stawki wynagrodzenia. Po raz pierwszy takie rozwiązanie wprowadziły prowincje Kolumbia Brytyjska w 1925 r. oraz Manitoba i Saskatchewan w 1934 roku w celu zapobieżenia nadużyciom ze strony pracodawców oraz zabezpieczenia praw i interesów pracowników, które na przełomie XIX i XX wieku stały się problemem na skalę masową. Początkowo legislacje te dotyczyły jedynie mężczyzn. Do lat siedemdziesiątych XX wieku niektóre prowincje wydzieliły specjalne strefy, gdzie, na terenach miejskich, pracowników obowiązywało wyższe minimalne wynagrodzenia niż na terenach wiejskich. Dziś regulacje dotycząc stawek minimalnych są dwojakiej natury. Federalny Kodeks Pracy w części trzeciej wprowadza zapis dotyczący najmniejszego dopuszczalnego wynagrodzenia. Ponadto ustawodawcy poszczególnych prowincji mają prawo wprowadzania dodatkowych regulacji w tej kwestii, które obowiązują tylko na obszarze danej prowincji. Zapisy dotyczące minimalnych stawek wynagrodzenia określają ściśle, których pracowników dotyczą oraz często odnoszą się do kwestii dodatków. Często też zawierają odniesienia do poszczególnych gałęzi gospodarki, stanowisk, czy klas pracowników. Przykładowo - w prowincji Manitoba na bieżąco aktualizowane są regulacje dotyczące minimalnych stawek w budownictwie, a w Ontario takie specyficzne zapisy odnoszą się do przemysłu tekstylnego, ale i do sektora usług rozrywkowych i audiowizualnych. Sankcje za złamanie przepisów różnią się z zależności od regionu. Pracownik ma prawo pozwać pracodawcę jeżeli jego wynagrodzenia jest niższe od stawki określonej jako minimalna. Zasadniczo regulacje dotyczące minimalnego wynagrodzenia dotyczą wszystkich pracowników, jednak analizując prawodawstwo poszczególnych prowincji można zauważyć, że istnieją pewne grupy, które są spod tych zapisów wyłączone bądź obowiązują ich specyficzne stawki. Te grupy to:
- młodzi pracownicy - chociaż od pewnego czasu coraz częściej mówi się tu o dyskryminacji, rozróżnianie pracowników ze względu na wiek wciąż funkcjonuje, na przykład w prawodawstwie Ontario;
- pracownicy będący inwalidami - zapisy o niższej stawce wynagrodzenia minimalnego dla inwalidów istnieją w prawie Alberty, Manitoby i Saskatchewan, jednak rzadko się je stosuje;
- zatrudnieni do pracy w domu osoby prywatnej (pomoce domowe, niańki, opieka nad osobami chorymi) - różne prowincje w różny sposób radzą sobie z określeniem minimalnej stawki takiego pracownika, a Nowy Brunszwik w ogóle nie przewiduje takiej stawki ponieważ tego typu zatrudnienie nie mieści się w przyjętej przez prowincję definicji "zatrudnionego";
- farmerzy (rolnicy) - historycznie zapisy o stawkach minimalnych nie obejmowały farmerów, jednak w ostatnich latach pod wpływem nacisków społecznych, takie regulacje zaczynają powstawać;
- osoby pracujące w domu (np. telemarketerzy) - problem polega tu na niemożliwości weryfikacji czasu przepracowanego przez taką osobę. Jednak na przykład prawodawstwo Ontario wyznacza minimalną stawkę dla osoby pracującej w domu na poziomie 110 proc. ogólnego wynagrodzenia minimalnego. Owe 10 proc. premii ma pokryć koszty, jakie ów pracownik ponosi utrzymując sprzęt wykorzystywany do pracy.
Często też spod zapisów o stawce minimalnej wyłącza się menedżerów, studentów odbywających staże, uczestników programów mających na celu przekwalifikowanie lub szkolenie, sprzedawców, których wynagrodzenia uzależnione jest od wyników sprzedaży oraz często pracowników organizacji charytatywnych, politycznych, wolontariuszy itp.
Od momentu wprowadzenia minimalnych stawek wynagrodzenia, ich poziom ciągle rośnie. Pierwszy zapis na poziomie federalnym, z lipca 1965 roku, wyznacza minimalną stawkę na poziomie 1,25 C$ za godzinę pracy. Dalszy wzrost w latach 1665-86 obrazuje poniższy wykres.
Wykres 2. Zmiany federalnej minimalnej stawki wynagrodzenia w latach 1965-86 (C$/h)
Jednak, jak już wspomniano, w praktyce poszczególne prowincje ustalają własne stawki minimalnego wynagrodzenia na poziomie wyższym niż przewiduje to ustawodawstwo federalne. W 2005 roku stawki w poszczególnych prowincjach były następujące (w tabeli zaznaczono wartość najniższą oraz najwyższą):
Tabela 5. Minimalna stawka wynagrodzenia w poszczególnych prowincjach w 2005 roku| prowincja | minimalna stawka wynagrodzenia (C$/h) |
| Alberta | 7,00 |
| Kolumbia Brytyjska | 8,00 |
| Manitoba | 7,25 |
| Nowy Brunszwik | 6,30 |
| Nowa Funlandia | 6,25 |
| Terytoria Północno-Zachodnie | 8,25 |
| Nowa Szkocja | 6,50 |
| Nunavut | 8,50 |
| Ontario | 7,45 |
| Wyspa Księcia Edwarda | 6,80 |
| Quebec | 7,60 |
| Saskatchewan | 7,05 |
| Jukon | 7,20 |
Podsumowanie
Po kryzysie, jaki miał miejsce w ostatnich trzech dekadach XX wieku w Kanadzie, gospodarka kraju zaczyna znów przyspieszać. Mimo, że w ostatnich latach w odniesieniu do wielu ważnych wskaźników tendencje nie są najkorzystniejsze (niski wzrost, wysoki poziom bezrobocia w niektórych regionach), Kanada wciąż pozostaje jednym z najlepiej rozwiniętych państw świata. Charakteryzuje się wysokimi zarobkami i, co za tym idzie, wysokim poziomem życia społeczeństwa.
Wzrost wynagrodzeń w Kanadzie w ostatnich latach jest na niewysokim poziomie w stosunku do gospodarek rozwijających się, co jest charakterystyczne dla rozwiniętych krajów należących do grupy G7 czy "starej" Unii. Poniższy wykres ukazuje poziom wzrostu wynagrodzeń w wybranych krajach oraz ogólnie w państwach OECD, G7 oraz "starej" Unii.
Wykres 3. Wzrost wynagrodzeń w wybranych krajach (wzrost w % w stosunku do 2004 r.)
Do problemów, z którymi Kanada musi sobie jeszcze poradzić należy też duża dysproporcja pomiędzy wynagrodzeniem kobiet i mężczyzn, która od lat utrzymuje się na kanadyjskim rynku pracy. Niemniej jednak, praca w Kanadzie opłacana jest bardzo dobrze, a zarówno zatrudnieni jak i bezrobotni mogą liczyć na wysokie wsparcie ze stront zarówno władz federalnych, jak i prowincjonalnych. Niewątpliwie owo poczucie stabilności i bezpieczeństwa jest, na równi z wysokością samych wynagrodzeń, czynnikiem, który sprawia, że Kanada uważana jest celem migracji wielkiej ilości pracowników z całego świata, również z Polski.
