Wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju w biznesie nabiera coraz większego znaczenia.
To efekt presji ze strony regulatorów, inwestorów, kredytodawców, a także pracowników i konsumentów. Dlatego też duże spółki giełdowe w swoich strategiach biznesowych uwzględniają czynniki ESG (ang. Environmental, Social and Corporate Governance), które są związane z ochroną środowiska, odpowiedzialnością społeczną i ładem korporacyjnym. Standardy ESG mogą mieć istotny wpływ na ocenę wiarygodności i konkurencyjności przedsiębiorstwa, uzyskanie finansowania czy ocenę atrakcyjności firmy na rynku pracy. Obecnie obowiązek raportowania zagadnień ESG obejmuje duże spółki giełdowe (zatrudniające ponad 500 osób). Obowiązek ten będzie rozszerzany na kolejne podmioty - planuje się, że od 2024 r. obejmie wszystkie organizacje zatrudniające powyżej 250 pracowników. Między innymi dlatego zainteresowanie strategią ESG jest obecnie bardzo duże.
Filary koncepcji ESG
Prekursorem standardów ESG jest koncepcja CSR (ang. Corporate Social Responsibility), czyli społeczna odpowiedzialność biznesu. CSR przez wiele firm był traktowany jako strategia marketingowa, mająca na celu stworzenie określonego wizerunku firmy w oczach klientów, jak i potencjalnych inwestorów. ESG jest szerszym zagadnieniem. Obejmuje więcej obszarów niefinansowych, które lepiej pozwalają określić wartość firmy i stawia na bardziej mierzalną ocenę przyjętych celów.
Jednym z filarów koncepcji ESG jest ochrona środowiska. W tym obszarze firmy powinny skupić się na takich kwestiach jak: zużycie energii, gospodarowanie odpadami, emisja zanieczyszczeń, gospodarka wodna czy energia odnawialna.
Kolejny element koncepcji ESG to odpowiedzialność społeczna. Kryteria społeczne są związane z relacjami biznesowymi zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz firmy. Obejmują one między innymi: równość płac na tych samych stanowiskach bez względu na płeć, przestrzeganie praw pracowniczych, bezpieczeństwo i higienę pracy, propagowanie różnorodności i równości wśród pracowników (bez względu na płeć, pochodzenie czy orientację seksualną). Firma powinna także inwestować w kapitał ludzki, np. organizując szkolenia, dbając o rozwój talentów. Powinna też zachęcać pracowników do działalności wolontariackiej. Ważne jest również wychodzenie naprzeciw potrzebom klientów i dbanie o relacje z lokalną społecznością, czy też prowadzenie polityki dla dostawców.
Ostatnim filarem koncepcji ESG jest ład korporacyjny. Jest on szczególnie ważny dla długoterminowych inwestorów, ponieważ wpływa na zaufanie do firmy i prowadzonego biznesu. Istotne są tu takie elementy jak: struktura zarządu, prawa akcjonariuszy, wynagrodzenia kadry kierowniczej, przejrzystość podatkowa czy przeciwdziałanie korupcji.
ESG w planach motywacyjnych kadry zarządzającej
Nacisk inwestorów na twarde dane związane ze zrównoważonym rozwojem sprawił, że coraz częściej są one włączane do programów motywacyjnych członków zarządów spółek.
Z raportu międzynarodowej firmy doradczej Willis Towers Watson „2021 Report on ESG Metrics in executive incentive plans”, opublikowanego w listopadzie 2021 wynika, że w ubiegłym roku łącznie 68% dużych spółek giełdowych w USA, Kanadzie i Europie stosowało wskaźniki ESG w planach motywacyjnych. Oznacza to wzrost o 6 p.p. w porównaniu z 2020r. (62%). W Europie odsetek spółek stosujących te wskaźniki był najwyższy i wyniósł 79%.
Wskaźniki związane z ESG są wykorzystywane przede wszystkim w krótkoterminowych programach motywacyjnych (ang. STI - short-term incentive) menedżerów i wpływają na ich roczne premie. 66% spółek uwzględnia je w STI, a tylko 13% w LTI (ang. long-term incentive) czyli w długoterminowych programach motywacyjnych.
Wykorzystanie wskaźników ESG w planach LTI wzrosło o 3 p.p. w porównaniu z 2020r. (10%). Europa jest tutaj liderem, gdzie wskaźniki ESG w planach LTI są obecnie uwzględniane w ponad jednej czwartej (28%) wszystkich europejskich spółek. Eksperci spodziewają się, że powszechność ESG w długoterminowych programach motywacyjnych będzie z czasem wzrastać. Głównie dlatego, że większość celów ESG (zwłaszcza tych związanych z ochroną środowiska np. redukcja emisji CO2) ma charakter długoterminowy, a ich realizacja jest rozłożona na lata. Wg ekspertów Willis Towers Watson na świecie widać duży ruch w przeglądach kryteriów premiowych kadry menadżerskiej. Firmy widzą, że chcąc pozyskać finansowanie muszą już posiadać i pokazywać wskaźniki niefinansowe.
Waga wskaźników ESG najczęściej wynosi 15% w rocznych premiach menadżerów (STI) oraz 20% w długoterminowych programach motywacyjnych (LTI).
Mierniki ESG w planach motywacyjnych mogą być rozliczane jako samodzielny wskaźnik KPI lub jako modyfikator. Mogą też stanowić nadrzędny warunek wypłaty.
Wg danych Willis Towers Watson, spółki które wprowadziły wskaźniki ESG do programów motywacyjnych najczęściej (62%) monitorują za ich pomocą cele społeczne – zwłaszcza te związane z zarządzaniem kapitałem ludzkim, w tym zdrowiem i bezpieczeństwem pracowników. Ten ostatni element zyskał szczególnie na znaczeniu w trakcie pandemii. Rośnie też znaczenie działań związanych z integracją i różnorodnością pracowników.
Jak wynika z badania, mniej popularne w programach motywacyjnych są cele i wskaźniki związane z ładem korporacyjnym (41%) i ochroną środowiska (23%). Eksperci szacują jednak, że w najbliższych latach wzrośnie znaczenie wskaźników klimatycznych. Już teraz firmy włączają do planów motywacyjnych cele związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych i dekarbonizacją.
ESG - wpływ na firmę
Firmy, które w swojej strategii mają jasno zdefiniowane cele środowiskowe, społeczne i zarządcze, są postrzegane jako bardziej wiarygodne. Standardy ESG umożliwiają pozyskiwanie nowych klientów, kredytodawców, inwestorów czy partnerów w biznesie.
Koncepcja ESG to również sposób na skuteczną rekrutację pracowników. Osoby poszukujące pracy, szczególnie młode, coraz częściej zwracają uwagę na pozapłacowe aspekty zatrudnienia. Pokolenie millenialsów jest szczególnie wrażliwe na kwestie ocieplenia klimatu, równości płci czy dyskryminację w miejscu pracy. Realizowana przez firmę polityka równości, wysokiej jakości ład korporacyjny, wspieranie lokalnych społeczności czy ochrona środowiska może być dla tych osób istotnym elementem wpływającym na wybór miejsca pracy. Ponadto pracując dla firmy, która dba o takie kwestie jak np. szkolenia, pracownicy czują się docenieni i są bardziej zaangażowani w wykonywanie zadań. ESG może więc zachęcać do identyfikacji z firmą. Wdrożenie działań ESG to również szansa na przyciągnięcie przyszłych pracowników dla mniejszych organizacji, które do tej pory przegrywały w procesach rekrutacyjnych z większymi i znanymi firmami.
Jak wskazują eksperci z firmy Ernst & Young globalny trend wzrostu znaczenia czynników ESG dociera powoli do polskich firm. Najszybszą drogą do pozyskania kompetencji w tym obszarze dla rodzimych korporacji i menedżerów jest rozwój przez fuzje i przejęcia. Wg przeprowadzonego przez EY w okresie listopad-grudzień 2021 globalnego badania „CEO Outlook Survey 2022”, w którym wzięło udział 50 prezesów dużych firm z Polski, dla 20% z nich celem akwizycji jest poprawa wskaźników ESG. Z badania EY wynika, że 26% polskich menedżerów interesuje głównie długoterminowe tworzenie wartości ze wskaźnikami KPI skoncentrowanymi na zrównoważonym rozwoju. 18% jest zdania, iż pozycja lidera zrównoważonego rozwoju umożliwi im pozyskanie przewagi konkurencyjnej.
Badanie EY zostało przeprowadzone w 45 krajach na całym świecie. Warto zwrócić uwagę, że ponad trzy czwarte CEO określiło aspekty ESG jako niezwykle ważne lub ważne przy podejmowaniu strategicznych decyzji, a jedna czwarta respondentów wyraźnie dostrzega przewagę konkurencyjną wynikającą z uzyskania pozycji lidera w dziedzinie zrównoważonego rozwoju.
