Struktura wynagrodzeń w Polsce

Fenomen „większość ludzi poniżej średniej” wynika z kilku przyczyn:

1. właściwości samej statystyki – przy rozkładach prawostronnie skośnych po prostu tak jest (spokojnie zaraz wyjaśnimy).


2. faktu, że GUS nie uwzględnia najmniejszych firm/organizacji


3. rzadszej publikacji przez GUS pełniejszych danych (np. mediany).

Dowodem dla punktu numer 3 jest fakt, że dopiero w październiku 2023 GUS opublikował wyniki badania: Struktura wynagrodzeń w Polsce za październik 2022 roku.

Przejdźmy jednak do tej analizy. Na początek, bardzo ważnym dla nas wykresem jest zaprezentowany poniżej:



Jest to właśnie wykres prawostronnie skośny. A więc po jego prawej widzimy tzw. „długi ogon”. W tym przypadku to stosunkowo niewielkie grupy ludzi, które zarabiają kolejne, coraz wyższe stawki wynagrodzeń. Z lewej strony blokuje nas płaca minimalna, poniżej której nie możemy wynagradzać pracowników etatowych. Wykres nie jest symetryczny (większość ludzi skupiona jest w jego lewej części).

Z wykresu można wyliczyć, że 66% pracujących Polaków zarabia poniżej średniej krajowej. Poza samą właściwością miar statystycznych dodatkowo należy zwrócić uwagę, że: „Źródłem danych jest sprawozdanie realizowane co dwa lata przez jednostki sprawozdawcze o liczbie pracujących 10 i więcej osób”. Bardzo rozsądna przesłanka, aby nie męczyć małych firm nadmierną sprawozdawczością, sprawia, że „przeciętne” wynagrodzenie jest trochę zawyżone (bo to małe podmioty zwykle płacą mniej). Czyli poza samą statystyką pewnie jeszcze więcej Polaków zarabia poniżej „średniej krajowej”, nie są oni jednak ujęci w badaniu.

W przytaczanym opracowaniu GUS zaprezentował również porównanie mediany wynagrodzenia ze średnim wynagrodzeniem. Mediana dzieli zbiór na pół, a więc 50% badanych zarabia poniżej mediany, a 50% powyżej.



Poniżej przedstawiamy zestawienie tabelaryczne dla tych samych danych:

Wynika z niego, że mediana wynagrodzenia jest ok 20% niższa od średniej. Co to znaczy dla HRowców i Polaków? Niezadowolenie. Intuicyjnie czujemy, że „średnia” opisuje coś typowego, zwykłego. Równocześnie sami wyżej niż powinniśmy oceniamy nasze kompetencję (efekt ponadprzeciętności). Widząc w mediach dane o średnich płacach, prawdopodobnie większość z nas czuje, że powinna zarabiać powyżej średniej. Jednocześnie opisana w artykule mechanika rzeczywistości pokazuje, że statystycznie jednak mamy większe szanse zarabiać mniej niż „średnia krajowa”.