Rozkład wynagrodzeń w Polsce według GUS

Comiesięczne dane o średniej płacy w przedsiębiorstwach prezentowane przez GUS nie dotyczą całego rynku. Obejmują jedynie firmy, w których zatrudnienie przekracza 9 osób. Są to małe, średnie i duże organizacje, których odsetek w Polsce, według danych Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, wyniósł w 2015 r. jedynie 4%. Według GUS liczba osób zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw (zatrudniających więcej niż 9 osób) w I kwartale 2017 r. wyniosła 5,968 mln. Stanowiło to jedynie 59,2% liczby zatrudnionych na podstawie stosunku pracy we wszystkich podmiotach gospodarki narodowej. Badanie nie obejmuje więc mikroprzedsiębiorstw zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Warto dodać, że udział najmniejszych firm w strukturze wszystkich przedsiębiorstw wynosi 96% (PARP, 2017).

Miary statystyczne

Wszystko to sprawia, że dane GUS dotyczące „średniej krajowej” są zniekształcone. Aby lepiej przedstawić strukturę zarobków w Polsce, instytucja ta co dwa lata publikuje opracowanie o strukturze wynagrodzeń. W publikacji prezentuje wynagrodzenia przy pomocy: dominanty (modalnej), decyli czy odsetka osób otrzymujących minimalne wynagrodzenie. Dane te również dotyczą jedynie jednostek zatrudniających więcej niż 9 osób.

Przeciętne wynagrodzenie
GUS oblicza średnią płacę dzieląc wynagrodzenia naliczone za okres sprawozdawczy przez liczbę pracowników, z wyłączeniem osób przebywających na urlopie macierzyńskim. Średnia płaca w 2016 roku wyniosła 4 347 PLN. W porównaniu do poprzedniej edycji badania, dotyczącej danych z 2014 roku, zarobki wzrosły o 5,8%, czyli średnio o 239 PLN. Najsłabiej zarabiający otrzymali podwyżki wynoszące niewiele ponad 100 PLN. Najwyższa dynamika wzrostu płac wystąpiła w latach 2006 – 2008 i wyniosła 21,8%.



W każdym z badanych okresów zarobki mężczyzn przewyższały wynagrodzenia kobiet. Spośród poszczególnych, w 2010 roku luka płacowa była najniższa i wyniosła 17,7%. Ponadto, jak wynika z szacunków GUSu dla Eurostatu, największe dysproporcje odnotowano w sekcji „handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle” (27%) oraz „informacja i komunikacja” (25,9%).



Jak wynika z omówionego badania, 66,2% Polaków zarabia mniej niż wynosi średnia kwota. Warto dodać, że wskaźnik ten jest ważny przede wszystkim dla ZUS-u, bowiem 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (składkę emerytalną, rentową, wypadkową i chorobową), a także na Fundusz Pracy. Natomiast 75% średniej miesięcznej stanowi podstawę do wyliczenia składki zdrowotnej. W związku z tym im średnie wynagrodzenie jest wyższe, tym wyższe są składki odprowadzane do ZUS.

Mediana wynagrodzeń
Mediana dużo lepiej niż średnia opisuje płace. Jest ona bardziej odporna na zniekształcenia spowodowane skrajnie wysokimi lub skrajnie niskimi wynagrodzeniami. Miara ta jest wartością środkową uporządkowanego zbioru. Mediana wynagrodzeń Polaków wg GUS w 2016 roku była znacznie niższa niż średnia i wyniosła 3 511 PLN brutto. Oznacza to, że połowa osób zarabiała poniżej tej kwoty, a połowa powyżej. Na przestrzeni lat wysokość mediany płac rosła. Najwyższa dynamika wzrostu wystąpiła w latach 2006-2008.



Jedna dziesiąta zatrudnionych zarabiała miesięcznie 7 200 PLN brutto i więcej (decyl dziewiąty), a 10% osób z najniższymi wynagrodzeniami – 1 890 PLN brutto i mniej (decyl pierwszy).

W 2016 roku różnica w zarobkach 10% najwyżej i 10% najniżej opłacanych pracowników wyniosła 5 310 PLN. Dochody „górnych” 10% badanych (o najwyższych dochodach) były 3,8 raza wyższe niż dochody „dolnych” 10%. Iloraz ten zmalał w stosunku do poprzednich edycji badania – w 2014 roku zarobki najbogatszych były 4 razy wyższe, a w 2012 - 4,1.



Dominanta
Dominanta (modalna) to wartość najczęściej występująca w danej próbie. Dominanta wynagrodzeń Polaków w 2016 roku wyniosła 2 074 PLN. Oznacza to, że najczęściej wypłacaną pensją była właśnie ta kwota.

W każdym roku dominanta wynagrodzeń znacznie przewyższała obowiązującą wówczas kwotę płacy minimalnej. Zgodnie z badaniem, w 2016 roku 9% ogółu zatrudnionych (czyli co 12. zatrudniony) otrzymywało wynagrodzenie co najwyżej równe wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (które w 2016 roku wynosiło 1850 PLN).

Rozkład wynagrodzeń

W październiku 2016 roku najwięcej zatrudnionych zarabiało od 50 do 75% przeciętnego wynagrodzenia ogółem brutto, które wówczas wyniosło 4346,76 PLN. Oznacza to, że wynagrodzenia 26,7% pracujących mieściły się w przedziale 2 173,38 – 3 260,07 PLN. 17,5% zatrudnionych zarabiało co najwyżej 50% przeciętnego wynagrodzenia, czyli do wysokości 2 173,38 PLN. Wynagrodzenie co najwyżej równe przeciętnemu wynagrodzeniu miesięcznemu brutto w gospodarce narodowej otrzymało 66,2% zatrudnionych.

Z badania wynika, że 2,3% badanej populacji zarabiało co najmniej 300% przeciętnego wynagrodzenia (13 040 PLN). Miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości 30 427 PLN i więcej otrzymało niewiele ponad 0,21% zatrudnionych, natomiast od 26 080 PLN - 0,33%.



Zarobki wyższych urzędników i kierowników zazwyczaj były wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w październiku 2016 roku (4346,76 PLN). 75,2% z nich zarabiało powyżej tej kwoty. 70,5% kobiet zarabiało tyle, ile wyniosło średnie wynagrodzenie w październiku lub mniej. Wśród mężczyzn odsetek ten był niższy i wyniósł 62,1%. Jedynie 4,4% pracowników wykonujących prace proste zarabiało powyżej tej kwoty.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę płacę średnią czy medianę wynagrodzeń, nasze wynagrodzenia są z roku na rok coraz wyższe. I chociaż „średnia krajowa” nie jest najlepszym wskaźnikiem rzeczywistych zarobków, to obserwacja jej dynamiki prowadzi do optymistycznych wniosków. Warto również dodać, że w każdym z omawianych lat dynamika wzrostu wynagrodzeń (zarówno średniej jak i mediany) była wyższa od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Oznacza to, że realne wynagrodzenia Polaków również wzrosły. Przeciętne wynagrodzenie w październiku 2016 w porównaniu do analogicznego okresu z 2006 roku wzrosło o 64%. Wzrost mediany wynagrodzeń w omawianym latach był podobny i wyniósł 65%. Innym ważnym i optymistycznym wnioskiem z badania jest to, że z roku na rok różnice w płacach Polaków zmniejszają się.