Jak wprowadzić premię rekomendacyjną?

Czym jest premia rekomendacyjna?

Premia rekomendacyjna, inaczej premia za polecenie, jest rodzajem nagrody, którą firma wypłaca pracownikom za zakończone sukcesem polecenie nowego kandydata do pracy. Organizacjom, które decydują się na takie rozwiązanie, zależy przede wszystkim na optymalnym wykorzystania potencjału sieci kontaktów obecnych pracowników. To właśnie obecni pracownicy są najlepszym źródłem rekomendacji. Co więcej, udowodniono, że osoby polecane są na ogół bardziej produktywne, lepiej dopasowane do organizacji, a także mniej skłonne do odejścia z firmy niż osoby pozyskane poprzez inne kanały rekrutacyjne.

Zgodnie z teorią wymiany społecznej i teorią oczekiwań, odpowiednia gratyfikacja finansowa powinna stymulować pożądane zachowania. W związku z tym, celem wprowadzenia premii rekomendacyjnej przez pracodawców jest zachęcenie pracowników do polecania właściwych kandydatów do pracy. I rzeczywiście jak pokazują badania (Pieper J., Greenwald J., Schlachter S., 2017), oferowanie takiej premii zwiększa prawdopodobieństwo poleceń. Co więcej, udowodniono, że wyższa kwota bonusu (1 500-3 500 USD vs. 500 USD), wpływa pozytywnie na skłonność do polecania kandydatów. Jednak co ciekawe nie zauważono istotnych różnic między kwotą premii w wysokości 1 500 a 3 500 USD.

Z kolei skuteczne polecenia pozwalają pracodawcy na zaoszczędzenie czasu przeznaczonego na rekrutację, a także niwelują koszty z tym związane. Są też dobrym sposobem na znalezienie wykwalifikowanych i lepiej dopasowanych do organizacji kandydatów. Mogą również stanowić skuteczne narzędzie retencji: osoba, która poleci swojego znajomego, będzie bardziej skłonna do pozostania w firmie na dłużej.

Niestety trzeba mieć również świadomość pewnych ograniczeń związanych z oferowaniem premii za polecenia. Pracownicy mają tendencję do polecania osób o podobnych cechach demograficznych, doświadczeniu i zbliżonych wzorcach myślenia, a to negatywnie wpływa na różnorodność w miejscu pracy (ang. workplace diversity). Z kolei zbyt jednorodne środowisko pracy niszczy kreatywność i nie sprzyja innowacyjności.
Niekiedy premia rekomendacyjna może okazać się zbyteczna. W każdej organizacji istnieje grupa pracowników, których skłonność do poleceń wynika z wewnętrznej motywacji (m.in. chęci pomocy obecnemu pracodawcy), a nie z finansowej gratyfikacji.

Popularność premii rekomendacyjnej na świecie

Z badania „Bonus Programs and Practices” przeprowadzonego przez World at Work wynika, że w 2021 roku premię rekomendacyjną stosowało aż 75% amerykańskich firm. Z kolei spośród firm, które nie stosowały takiego rozwiązania, prawie 30% planowało ją wdrożyć.



W Polsce popularność tego rozwiązania jest znacznie mniejsza. Jak wynika z badania praktyk wynagradzania przeprowadzonego wśród uczestników Raportu płacowego Sedlak & Sedlak wiosna/lato 2023, z premii rekomendacyjnej korzysta niecałe 60% firm. Co ciekawe rok wcześniej odsetek ten stanowił 55%.

Jak wdrożyć premię rekomendacyjną?

Pracodawcy, którzy planują wdrożyć tego rodzaju rozwiązanie, muszą podjąć szereg istotnych decyzji. Najważniejsze z nich zostały pokazane na poniższym schemacie.



Po pierwsze warto zadać sobie pytanie: kto będzie uprawniony do otrzymania takiej nagrody/premii. Czy będą to wszyscy pracownicy, czy tylko wybrane grupy (np. wyłącznie specjaliści)? Jak wynika z raportu World at Work do otrzymania premii rekomendacyjnej, najczęściej uprawnieni są specjaliści (wskazało na nich aż 96% amerykańskich firm, które oferują premię za polecenie pracownika). Co ciekawe, najrzadziej dotyczy to kadry kierowniczej – tylko 25% firm oferuje tej grupie premie za polecenie kandydata. Tutaj nasuwa się również pytanie, czy pracownicy działów HR powinni mieć możliwość otrzymania premii za polecenie kandydata. Większość firm wyłącza taką możliwość dla wszystkich pracowników działów HR. Istnieje również mniej radykalne rozwiązanie, które pozwala osobom z działów HR niezaangażowanym bezpośrednio w procesy rekrutacyjne na otrzymanie premii za polecenie.

Po drugie, w jakiej wysokości będzie wypłacona premia za polecenie kandydata do pracy. Ta kwota powinna być atrakcyjna dla pracownika i równocześnie opłacalna dla firmy. Przyjmuje się, że powinna ona wynosić ok. 20-25% przeciętnych kosztów zatrudnienia jednego pracownika (Sreedevi S.V., Tamizhjyothi K., 2018). Skuteczne polecenia można również nagradzać m.in. za pomocą kart podarunkowych, zniżek na firmowe produkty, dodatkowych dni wolnych czy nawet publicznego przekazania wyrazów uznania.

W następnym kroku warto zastanowić się, w jakiej formie wypłacimy tę premię. Czy jednorazowo, czy np. w kilku transzach? Według raportu World at Work ponad 60% amerykańskich firm wypłaca nagrodę/premię rekomendacyjną jednorazowo. Lepszym rozwiązaniem wydaje się jednak wypłacanie takiej premii/nagrody w kilku transzach na przykład w taki sposób, że pierwsza część wypłacana jest bezpośrednio po zatrudnieniu pracownika, a druga po przepracowaniu kilku miesięcy (np. 6 miesięcy).

Wdrożenie programu premii rekomendacyjnej powinno być zakończone pomiarem jego efektywności. Niestety jak wynika ze wspomnianego już raportu World at Work tylko 19% badanych firm posiada miary, które pozwalają ocenić skuteczność takiego programu. Efektywność programu poleceń organizacje oceniają głównie na podstawie odsetka nowozatrudnionych pracowników, którzy zostali przyjęci w oparciu o polecenia. Pracodawcy biorą też często pod uwagę liczbę polecanych kandydatów czy poziom rotacji.

Przykłady firm, które wdrożyły premię rekomendacyjną

Na wdrożenie premii za polecenie kandydatów decyduje się coraz więcej firm zarówno na całym świecie, jak i w Polsce. Jedną z nich jest Rossmann, gdzie pracownicy mogą otrzymać od 1 500 PLN do nawet 5 000 PLN. Wysokość takiego bonusu zależy od rodzaju stanowiska i działu, do którego polecana jest dana osoba. Co więcej, premia rekomendacyjna wypłacana jest w dwóch transzach: pierwsza transza w wysokości 30% całej kwoty po przepracowaniu przez osobę polecaną dwóch miesięcy oraz druga transza w wysokości 70% całej kwoty po przepracowaniu sześciu miesięcy (https://kariera.rossmann.pl/program-polecen-pracownikow).

Z kolei w popularnej sieci handlowej Lidl wysokość premii za polecenie kandydata jest identyczna dla wszystkich polecanych stanowisk i wynosi obecnie (tj. w 2023 roku) 1 500 PLN. Osoba rekomendująca otrzymuje ją w dwóch transzach: 500 PLN po pierwszym przepracowanym miesiącu i 1 000 PLN po przepracowanych kolejnych sześciu miesiącach przez osobę poleconą (https://mycompanypolska.pl/artykul/ciekawy-benefit-dla-pracownikow-lidla:-1500-zl-za-polecenie-pracownika/11982).

Ciekawe rozwiązanie wprowadziło PwC, jedna z firm z tzw. wielkiej czwórki, która oferuje swoim byłym pracownikom (tzw. alumnom) nagrodę finansową za polecenie kandydata do pracy. Taka osoba może otrzymać od 200 do 1 000 PLN w zależności od rodzaju zawieranej umowy i stanowiska. Musi jednak spełnić kilka warunków, m.in. znać osobę polecaną, a kandydat musi być zatrudniony przez min. trzy miesiące w przypadku umowy o pracę, a w przypadku praktyk jeden miesiąc (https://www.pwc.pl/pl/pdf/program-rekomendacji-regulamin.pdf).

To tylko nieliczne przykłady premii rekomendacyjnych, które mogą być doskonałym źródłem inspiracji dla firm. Warto jednak pamiętać, że każda organizacja ma swoją specyfikę oraz indywidualne potrzeby i to do nich powinny być dopasowana wprowadzane rozwiązania.