Czy system premiowania stosowany w firmie wpływa na zwiększenie motywacji do pracy?

Ogólnopolskie Wynagrodzeń

USA: mediany wynagrodzeń pracowników w różnym wieku

20 lat 20 000

30 lat 40 000

40 lat 50 000

50 lat 51 000

60 lat 53 000

* rocznie w USD

Stefa premium

Sprawdź co zyskasz wykupując pełny dostęp do naszego portalu

Sprawdź, ile zarabia:

Asystent geodety 4390 PLN
Inżynier procesu 6270 PLN
Quality manager 10500 PLN
Nauczyciel techniki 4790 PLN
Negocjator 10570 PLN
Dozorca 4310 PLN
Tokarz CNC 6520 PLN
Rehabilitant 4700 PLN
Asystent muzealny 4270 PLN
Projektant wnętrz 5510 PLN
Ogólnopolskie badanie satysfakcji z pracy

Zajmujesz się zawodowo wynagrodzeniami?
Zapraszamy Cię do strefy przeznaczonej dla profesjonalistów.

Gratyfikacja - składnik dodatkowy wynagrodzenia, rozumiany jako świadczenie okolicznościowe.

pozwala na porównanie 43 wskaźników w następujących obszarach

Raporty giełdowe 2023 - rady nadzorcze - artykuły
Artykuły

Czy edukacja nadal się opłaca?

12.10.2020 Agata Gomółka
Wielu rodziców mówi swoim dzieciom, że powinny zdobyć dobre wykształcenie, ponieważ da im to lepszy zawód, a co za tym idzie, wyższe wynagrodzenie. Ale może, patrząc na statystyki dotyczące wynagrodzeń w Polsce, wystarczyłoby żeby do edukacji namawiali wyłącznie synów skoro i tak mężczyźni zarabiają więcej od kobiet? Aby zweryfikować czy postawione pytanie jest zasadne należałoby przeanalizować zarówno wykształcenie, jak również jego wpływ na wynagrodzenie.
Już w XVIII wieku ekonomista Adam Smith w swojej najbardziej znanej pracy pt. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów wykazał wpływ kapitału ludzkiego na wykonywany zawód. Smith podkreślił, że prostą pracę może wykonywać każdy, ale wynagrodzenie za jej świadczenie będzie niższe w porównaniu do zawodów wymagających odpowiednich kwalifikacji (Smith, 1954). Poziom wykształcenia może również określać miejsce danej osoby w hierarchii społecznej (Becker, 1964; Solon 1992 lub Zimmerman 1992). Z biegiem lat podejście to wydaje się być nadal aktualne, tj. pracownicy inwestując w edukację na ogół oczekują, że lata spędzone na nauce pozytywnie wpłyną na otrzymywane przez nich zarobki (Becker , 1964; Mincer, 1974; Mincer, 1997). W celu sprawdzenia czy wykształcenie wpływa na wynagrodzenie przenalizowano dane pochodzące z Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń (OBW) przeprowadzonego przez firmę Sedlak & Sedlak w latach 2015 oraz 2018.

Wykształcenie definiuje się jako oficjalnie poświadczoną wiedzę zdobywaną po ukończeniu studiów (zarówno publicznych, jak i prywatnych). W Polsce kryteria dotyczące poziomu wykształcenia określają dwa akty prawne: Prawo oświatowe oraz Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Zgodnie z tymi dokumentami w Polsce można wyróżnić m.in. następujące poziomy wykształcenia: podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe, średnie i wyższe. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że poza formalną edukacją pracownik może skorzystać z innych form kształcenia (takich jak kursy, szkolenia, warsztaty, konferencje itp.), jednak ze względu na fakt, że trudno byłoby je porównać i ocenić ich efekty, w literaturze najczęściej pojawiają się analizy oparte jedynie na efektach potwierdzonej urzędowo wiedzy, jaką jest wykształcenie (Domański, 2018, s.14). W tym artykule nie będzie inaczej. Charakterystykę poziomu wykształcenia w Polsce w analizowanych latach przedstawia tabela 1.

Poziom wykształcenia w Polsce w 2015 i 2018 roku

poziom wykształcenia

2015

2018

liczba kobiet

liczba mężczyzn

ogółem

liczba kobiet

liczba mężczyzn

ogółem

podstawowe

36

130

166

58

174

232

gimnazjalne

34

130

164

99

365

464

zasadnicze zawodowe

506

2 506

3012

575

2 918

3 493

średnie

7 876

13 936

21 812

10 288

19 870

30 158

wyższe

28 116

31 845

59 961

36 536

43 403

79 939

ogółem

36 568

48 547

85 115

47 556

66 730

114 286

 

Opracowanie własne na podstawie OBW przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak



W badanych próbach najwięcej osób posiadało wykształcenie wyższe (w 2015 r. 70,45%, w 2018 r. 69,96%), następnie średnie (w 2015 r. 25,63%, w 2018 r. 26,39%). Pozostałe osoby z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym i zasadniczym zawodowym stanowiły mniej niż 4% całej próby, zarówno w 2015, jak i 2018 roku.

Rozkład poziomów wykształcenia badanych osób ze względu na płeć przedstawia się następująco: w każdej grupie zdecydowana większość respondentów posiadała wykształcenie wyższe (w 2015 r. kobiety z wyższym wykształceniem stanowiły 76,89% wszystkich kobiet, mężczyźni 65,60% wszystkich mężczyzn, natomiast w 2018 kobiet z wykształceniem wyższym było 76,83%, a mężczyzn 65,04%). Biorąc pod uwagę pozostałe poziomy wykształcenia, to w 2015 r. kobiety z wykształceniem średnim stanowiły 21,54% wszystkich kobiet w grupie, a w 2018 r. było ich 21,63%. Z kolei mężczyźni z wykształceniem średnim w 2015 r. stanowili 28,71% ogółu mężczyzn w grupie, a w 2018 r. ich udział wynosił 26,39%. Pozostałe osoby z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym bądź zasadniczym zawodowym stanowiły nieznaczny udział w ogólnej liczbie ankietowanych jak również w podziale na płeć.

Wyniki OBW potwierdzają, że w Polsce można zaobserwować znaczny odsetek osób z wyższym wykształceniem (analogiczne wnioski można znaleźć również w statystykach publicznych), co świadczy o tym, że młodzi ludzie inwestują w zdobycie wykształcenia formalnego, licząc, że ta inwestycja się opłaci. W efekcie na polskim rynku pracy jest więcej absolwentów wyższych uczelni, niż potrzebują pracodawcy (Wronowska, 2015, s. 125). Może to świadczyć o istnieniu tzw. nadwyżki edukacyjnej, która powoduje że nie dla wszystkich wykształconych znajdzie się praca odpowiadająca ich kwalifikacjom. W celu zbadania, czy wykształcenie przekłada się na poziom wynagrodzenia, przeanalizowano strukturę wynagrodzeń w Polsce w tych samych latach.

Zróżnicowanie poziomu wynagrodzeń, podobnie jak wykształcenia, przedstawiono na podstawie danych z Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń pochodzących w 2015 i 2018 roku. Na wykresie 1 przedstawiono zróżnicowanie poziomu wynagrodzeń ze względu na płeć oraz poziom formalnego wykształcenia respondenta w Polsce w 2015 roku.

Poziom wynagrodzenia w Polsce w podziale na płeć i poziom wykształcenia w 2015 roku

Wykres

Opracowanie własne na podstawie OBW przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak



Analizując wykres 1. można zauważyć, że osoby posiadające wykształcenie wyższe rzeczywiście otrzymują najwyższe wynagrodzenie spośród wszystkich ankietowanych w 2015 roku. Najmniej z kolei zarabiały osoby z wykształceniem gimnazjalnym (kobiety otrzymały 2 284,68 zł, a mężczyźni 2 738,27 zł) a przeciętne wynagrodzenie w 2015 roku wyniosło 3 725,31.

Biorąc pod uwagę sytuację ankietowanych w podziale na płeć, to w przypadku wykształcenia podstawowego różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn była największa (w 2015 r. kobiety zarabiały o 30% mniej niż mężczyźni), najmniejsze dysproporcje występowały w grupie z wykształceniem gimnazjalnym (17%) a średnia różnica między wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn w 2015 roku wyniosła 24%. Warto podkreślić, że w przypadku kobiet i mężczyzn dopiero wyższe wykształcenie powoduje, że kobiety zarabiają więcej niż mężczyźni z niższym wykształceniem, np. kobiety z wykształceniem wyższym zarabiają znacznie mniej niż mężczyźni z tym samym wykształceniem, ale więcej od mężczyzn z wykształceniem średnim, kobiety z wykształceniem średnim zarabiają mniej niż mężczyźni z tym samym wykształceniem ale również mniej niż mężczyźni z wykształceniem podstawowym). Sytuacja nie zmieniła się w 2018, co zaprezentowano na wykresie 2.

Poziom wynagrodzenia w Polsce w podziale na płeć i poziom wykształcenia w 2018 roku

Wykres

Opracowanie własne na podstawie OBW przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak



Analizując przedstawiony wykres, można zauważyć, że nadal najwyższy poziom wynagrodzenia uzyskiwały osoby z wyższym wykształceniem. Wynagrodzenie tych osób było prawie dwukrotnie wyższe niż najniższe wynagrodzenie pomiędzy badanymi grupami w 2018r. Najmniej natomiast zarabiały kobiety z wykształceniem podstawowym (2 664,20 zł).

W 2018 roku przeciętne wynagrodzenie było około 12% wyższe niż w próbie z 2015 roku (w 2018 roku było to 4 162,40 zł, podczas gdy w 2015 roku było to 3 725,31 zł). Poziom wynagrodzeń kobiet i mężczyzn w poszczególnych latach wyraźnie się różnił. Kobiety otrzymywały niższe wynagrodzenie od mężczyzn, niezależnie od wykształcenia jakie posiadały. W przypadku wykształcenia podstawowego w 2018 roku dysproporcja wyniosła około 35%. W 2018 roku najmniejsze dysproporcje między pracownikami różnej płci wystąpiły w grupie z wykształceniem zasadniczym zawodowym (23,6%), natomiast średnia różnica między wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn w 2018 roku wyniosła 28%.

Warto również zauważyć, że podobnie jak w 2015 r., kobiety z wyższym wykształceniem zarabiają więcej od mężczyzn ze średnim wykształceniem, natomiast kobiety z wykształceniem średnim zarabiają mniej nie tylko od mężczyzn z tym samym/wyższym wykształceniem, ale również mniej od mężczyzn z wykształceniem podstawowym czy zasadniczym zawodowym! Porównując zarobki kobiet i mężczyzn w ramach tego samego wykształcenia, kobiety zawsze otrzymują znacznie niższe zarobki.

Na podstawie przeanalizowanej próby respondentów biorących udział w Ogólnopolskim Badaniu Wynagrodzeń w 2015 i 2018 roku można zauważyć, że posiadanie wykształcenia wyższego zapewnia wyższy poziom wynagrodzenia, co nie powinno zaskakiwać. Badania nad wzajemnymi zależnościami tych dwóch zmiennych prowadzone były już w II połowie XX wieku (zapoczątkowane m.in. przez J. Mincera). Natomiast to, co powinno wzbudzić szczególne zainteresowanie to fakt, że istnieje wyraźna dysproporcja wynagrodzeń pomiędzy kobietami a mężczyznami. Kobiety muszą posiadać znacznie wyższe wykształcenie od mężczyzn jeżeli chcą zarabiać na zbliżonym do nich poziomie. Dlatego też analiza przedstawiona w artykule potwierdza co prawda powszechną opinię, że podejmowanie studiów wyższych w Polsce jest opłacalne, ale warto zwrócić uwagę, że dotyczy to przede wszystkim mężczyzn.


Bibliografia
  1. Becker G. S. (1942). Human Capital. New York: Columbia University Press.

  2. Domański H. (2018). Wpływ wykształcenia na rozkład zarobków w Polsce w latach 1988-2013, Ekonomista, No. 1, pp. 7-24.

  3. Mincer, J. (1974). Schooling, Experience and Earnings, New York: National Bureau of Economic Research.

  4. Mincer, J. (1997). The Production of Human Capital and the Life Cycle of Earnings: Variations on a Theme, Journal of Labor Economics, Vol. 15, No. 1, pp. S26-S47.

  5. Smith, A. (1954). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Warszawa: PWN.

  6. Solon, G. R. (1992). Intergenerational Income Mobility in the United States, American Economic Review, No. 82(3), pp. 393-408.

  7. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. 2017 poz. 59).

  8. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. 2018 poz. 1668).

  9. Wronowska, G. (2015). Oczekiwania na rynku pracy. Pracodawcy a absolwenci szkół wyższych w Polsce, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, No. 214, pp. 115-127.

  10. Zimmerman, D. J. (1992). Regression toward Mediocrity in Economic Stature, American Economic Review, No. 82(3), pp. 409-429.
Agata Gomółka
Przypominamy, że zgodnie z pkt 2.6 - 2.7 regulaminu kopiowanie, przetwarzanie i wykorzystywanie tekstów oraz danych portalu w innych celach niż do użytku osobistego wymaga pisemnej zgody redakcji.
RPSS wiosna/lato 2024 - artykuły
Wynagrodzenie brutto - ile to jest netto?

Wszystkie podane w artykule stawki wynagrodzeń są kwotami brutto. Zawierają potrącane od pensji składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Kalkulator brutto - netto pozwala na szybkie przeliczenie podanych stawek na pensję, którą pracownik otrzyma "na rękę".

RPSS wiosna/lato 2024 - artykuły