Czy system premiowania stosowany w firmie wpływa na zwiększenie motywacji do pracy?

Ogólnopolskie Wynagrodzeń

USA: mediany wynagrodzeń pracowników w różnym wieku

20 lat 20 000

30 lat 40 000

40 lat 50 000

50 lat 51 000

60 lat 53 000

* rocznie w USD

Stefa premium

Sprawdź co zyskasz wykupując pełny dostęp do naszego portalu

Sprawdź, ile zarabia:

Inżynier budowy 6050 PLN
Audytor wewnętrzny 9280 PLN
Opiekun marki 8920 PLN
Analityk rynku 7990 PLN
Kierownik apteki 7960 PLN
Kierownik obiektu 6850 PLN
Programista .NET 8280 PLN
Salowa 2630 PLN
Inżynier spawalnik 5960 PLN
Pracownik muzeum 3470 PLN
Ogólnopolskie badanie satysfakcji z pracy

Zajmujesz się zawodowo wynagrodzeniami?
Zapraszamy Cię do strefy przeznaczonej dla profesjonalistów.

Profil kompetencyjny - posiadany przez pracownika lub wymagany na konkretnym stanowisku zestaw najistotniejszych kompetencji.

pozwala na porównanie 43 wskaźników w następujących obszarach

Artykuły

Wynagrodzenia i warunki zatrudnienia skazanych na karę pozbawienia wolności

16.04.2012 Teresa Hantz
8 marca 2011 roku weszła w życie weszła w życie nowelizacja ustawy Kodeks karny wykonawczy o zatrudnieniu osób pozbawionych wolności. Do tego czasu, zgodnie z literą prawa, wynagrodzenie więźniów pracujących w pełnym wymiarze godzin wynosiło równowartość co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przepis ten zachęcał przedsiębiorców do zatrudniania skazanych, dając zatrudniającym tanią siłę roboczą (niezwykle atrakcyjną w czasach masowych emigracji fachowców), zatrudnionym zaś możliwość „niewypadnięcia” z rynku pracy. Od 2011 roku, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, minimalne wynagrodzenie więźniów wynosi tyle co wszystkich obywateli. Zapis wzbudził wiele obaw co do przyszłej wielkości zatrudnienia skazanych. Jak się okazało, były one słuszne – liczba wynagradzanych więźniów znacząco zmniejszyła się w ciągu ostatniego roku. Artykuł zawiera 4 tabele i 1 wykres.
Warunki zatrudniania osób odbywających kary w więzieniach reguluje Kodeks karny wykonawczy z 6 czerwca 1997 roku oraz Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 roku o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności. Prawdziwą jednak „rewolucję” dokonały przepisy wprowadzone w 2011 roku.

Zgodnie z literą prawa, skazanemu zapewnia się „w miarę możliwości świadczenie pracy”. Oznacza to między innymi, że pierwszeństwo w tej kwestii mają przede wszystkim więźniowie o trudnej sytuacji materialnej, osobistej i rodzinnej oraz ci, którzy mają zobowiązania w postaci świadczeń alimentacyjnych. Jest także dodatkowe obostrzenie dla odbywających kary dożywotniego pozbawienia wolności w zakładach zamkniętych – im prawo do pracy poza zakładem karnym nie przysługuje.

Praca więźnia nie zawsze musi być wynagradzana. Na wniosek skazanego może on z własnej woli podjąć nieodpłatne zatrudnienie (przy pracach publicznych, pracach na cele charytatywne czy pracach na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej). Ponadto za prace na rzecz Służby Więziennej lub prace porządkowe na rzecz samorządu terytorialnego nieprzekraczające 90 godzin w miesiącu również nie przysługuje wynagrodzenie. Poza wymienionymi, praca więźnia jest odpłatna.

Do tej jednak pory najwięcej zastrzeżeń, wbrew pozorom budziła praca, za którą przysługiwało wynagrodzenie.

Przed 8 marca 2011


Do początku 2011 roku obowiązywały zasady wynagradzania wprowadzone przez ustawę Kodeks karny z 1997 roku. Zgodnie z jej treścią, więźniowi, który zatrudniony jest w pełnym wymiarze godzin przysługiwało wynagrodzenie w wysokości „co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę”.

W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze, płacę naliczano proporcjonalnie do wypracowanych godzin. Dla skazanych zatrudnionych przy pracach porządkowych oraz pomocniczych, wykonywanych na rzecz jednostek organizacyjnych służby więziennej stawki płac (zgodnie z tabelą płac z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 lutego 2004 roku) wynosiły od 50% do 75% minimalnego wynagrodzenia – w zależności od stanowiska, kwalifikacji etc.

Po 8 marca 2011


8 marca 2011 roku weszła w życie nowelizacja ustawy Kodeks karny wykonawczy o zatrudnieniu osób pozbawionych wolności. Zgodnie z jej treścią, wynagrodzenie więźnia pracującego w pełnym wymiarze godzin musi być równe co najmniej wysokości obowiązującej płacy minimalnej. Ustawa ta jest odpowiedzią na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 23 lutego 2010 roku mówiące o tym, że poprzednia forma wynagradzania za pracę osób skazanych była niezgodna z konstytucją. Płaca minimalna w 2011 roku wynosi 1 386 PLN. Od 1 stycznia 2012 roku jest to 1 500 PLN.

Analizując dane o średniej płacy skazanych, wyraźnie widać różnicę jaką wprowadziła nowelizacja. O ile w lutym 2011 roku wynosiła ona 542,96 PLN, to w kwietniu kwota ta podwoiła się do 961,47 PLN. Ponieważ akt prawny wszedł w życie 8 marca, wartości z pierwszego tygodnia tego miesiąca „zaniżyły” statystykę płac. Poza tym można stwierdzić, że średnie wynagrodzenia więźniów charakteryzują się względną stałością.

Średnie wynagrodzenie skazanych w poszczególnych latach (w PLN)

średnia płaca

(w PLN)

średnia stawka godzinowa

(w PLN)

średni miesięczny czas pracy (w h)

2011

wrzesień

984,53

8,20

120,06

sierpień

977,18

8,17

119,68

lipiec

983,39

8,59

114,52

czerwiec

956,41

8,46

113,07

maj

970,67

8,49

114,29

kwiecień

961,47

8,66

111,05

marzec

812, 15

6,88

118,00

luty

542,96

4,99

108,79

styczeń

543,52

4,98

109,10

2010

grudzień

511,60

4,35

117,58

listopad

518,12

4,61

112,39

październik

526,25

4,45

118,32

wrzesień

524,83

4,30

121,93

sierpień

526,29

4,27

123,27

lipiec

521,41

4,26

122,28

czerwiec

513,49

4,45

115,34

maj

526,37

4,80

109,72

kwiecień

506,17

4,36

116,19

marzec

497,27

3,96

125,45

luty

491,93

4,51

109,02

styczeń

506,15

4,67

108,42

2009

grudzień

492,64

4,41

111,78

listopad

510,13

4,42

115,32

październik

511,04

4,15

123,36

Źródło: www.sw.gov.pl



Wyrok Trybunału wzbudził wiele obaw o jego negatywny wpływ na zatrudnienie więźniów. Dotychczas obowiązujące przepisy były bardzo atrakcyjne dla przedsiębiorców, którzy niskim kosztem werbowali pracowników. Argumenty o tym, że przedsiębiorcom przestanie się opłacać zatrudnianie skazanych, okazały się słuszne. Jak pokazują dane, do listopada 2010 roku liczba więźniów pobierających wynagrodzenie za pracę stale rosła, zaś tych pracujących nieodpłatnie pozostawała względnie stała. Od grudnia 2010 roku liczba opłacanych skazanych zaczęła spadać (tendencja ta ustabilizowała się w momencie wejścia w życie nowelizacji) na rzecz tych zatrudnionych nieodpłatnie.

Zatrudnienie skazanych w poszczególnych latach (w PLN)

liczba osadzonych

liczba zatrudnionych

odpłatnie

nieodpłatnie

2011

październik

81 772

11 811

12 712

wrzesień

81 640

11 489

12 616

sierpień

81 544

11 387

12 851

lipiec

82 134

11 332

12 857

czerwiec

83 031

11 172

12 676

maj

83 476

11 062

12 483

kwiecień

83 401

11 109

12 006

marzec

83 993

11 217

11 435

luty

83 540

12 917

10 047

styczeń

82 794

14 179

9 332

2010

grudzień

80 728

15 956

8 052

listopad

81 616

17 177

7 581

październik

81 101

17 355

7 718

wrzesień

81 009

17 705

7 802

sierpień

81 094

17 909

7 866

lipiec

81 351

17 703

7 996

czerwiec

82 697

17 494

8 104

maj

83 954

17 431

7 853

kwiecień

84 644

17 168

7 807

marzec

85530

16 691

7 853

luty

85548

16 321

7 716

styczeń

85086

16 394

7 611

2009

grudzień

84173

16 183

7 508

listopad

85336

16 682

8 102

październik

85313

16 530

8 688

Źródło: www.sw.gov.pl



Faktem jest, że wynagrodzenie więźniów w stosunku do lat poprzednich wzrosło niemal dwukrotnie. Da się jednak zaobserwować, że nie pozostało to bez wpływu na liczbę pracujących. O ile w 2008 roku stosunek więźniów pobierających wynagrodzenie za pracę do tych pracujących nieodpłatnie wynosił prawie 3:1, o tyle w roku 2011 proporcje te się wyrównały, a nawet liczba tych drugich zaczęła przewyższać zatrudnionych odpłatnie.

Liczba skazanych zatrudnionych odpłatnie i nieodpłatnie
w okresie od października 2009 do października 2011

Wykres

Źródło: Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie www.sw.gov.pl



Netto a „na rękę”


Przy omawianiu tematu płac więźniów należy pamiętać, że są oni wynagradzani w inny sposób niż „tradycyjni” pracownicy.

Zgodnie z treścią Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, więźniów obejmują składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne – 9,76%, rentowe – 1,5%). Obowiązują ich jednak także „specyficzne” składki – na Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej oraz na Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy.

Pomoc postpenitencjarna (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 kwietnia 2005 roku) przysługuje osobom pozbawionym wolności, ich rodzinom oraz osobom pokrzywdzonym przestępstwem i ich rodzinom. Stanowi ona szczególną formę kompleksowej pomocy socjalnej. Wcześniej na rzecz Funduszu z pensji więźnia potrącane było 20% wynagrodzenia, nowe przepisy ustalają wysokość składki na 10% (zwiększeniu ulega jednak podstawa wyliczeń, stąd też kwota potrącenia pozostaje bez zmian – 138,60 PLN). Ponadto, zgodnie z treścią Kodeksu karnego wykonawczego, 25% wynagrodzenia za pracę przeznaczane jest na Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy.

Wynagrodzenie przypadające to inaczej kwota pozostała po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i wymienione fundusze. Stanowi ona podstawę do naliczenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – po jego odjęciu pozostaje wynagrodzenie netto. Zakładając, że więzień dostaje wynagrodzenie w wysokości płacy minimalnej, wynagrodzenie przypadające wynosi wtedy niecałe 745 PLN.

Dodatkowo z wypłaty skazanego odkładana (i każdorazowo kumulowana) jest pewna kwota wynagrodzenia, która przekazana mu będzie w chwili zwolnienia z zakładu karnego (akumulacja czy tzw. „żelazna kasa”). Jest ona gromadzona do pewnej wysokości (zwykle jednego przeciętnego wynagrodzenia pracownika).

Po wszystkich odliczeniach, do dyspozycji skazanego pozostaje 519,31 PLN. Faktem jest jednak, że wolna od egzekucji jest część wypłaty skazanego odpowiadająca 10% jednego przeciętnego wynagrodzenia pracowników.

Wynagrodzenie i nakłady na pracę więźnia (w PLN)

przed 8 marca 2011

po 8 marca 2011

1

wynagrodzenie przysługujące (tzw. wynagrodzenie brutto)

693,00

1 386,00

2

składka na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

78,04

156,06

3

potrącenie na Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej

138,60

138,60

4

potrącenie na Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy

-

346,50

5

wynagrodzenie przypadające [(1-(2+3+4)]

476,36

744,84

6

zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych

39,00

88,00

7

tzw. wynagrodzenie netto (5-6)

437,36

656,84

8

tzw. akumulacja

137,53

137,53

9

kwota do dyspozycji osadzonego(7-8)

299,83

519,31

Źródło: www.sw.gov.pl



Więzienne „benefity”


Trudno w przypadku skazanych mówić o benefitach, niemniej jednak przysługują im pewnego rodzaju uprawnienia.

Pierwszym i najważniejszym jest prawo do urlopu (po rocznym stażu pracy) w wysokości 14 dni. Oczywiście w ramach urlopu nie może on pojechać w Alpy, ale może korzystać z praw: do dłuższego (lub dodatkowego) widzenia, dodatkowego zakupu artykułów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym, dłuższych spacerów i pierwszeństwa (lub częstszego udziału) w zajęciach kulturalnych i sportowych. Zakres tych uprawnień zależy od decyzji dyrektora danego zakładu karnego.

Poza tym możliwe są świadczenia w ramach wspomnianej wcześniej pomocy postpenitencjarnej. Ich wysokość za rok 2010 jest zaprezentowana w tabeli.

Pomoc postpenitencjarna w 2010 roku

rodzaj świadczenia

liczba świadczeń

wartość udzielonej pomocy (w PLN)

średnia wartość świadczenia

(w PLN)

Ogółem

138 375

14 297 361

103

świadczenia pieniężne

35 417

2 432 536

69

świadczenia rzeczowe

30 462

2 497 056

82

czynsze i zakwaterowanie

388

89 098

230

porady prawne, psychologiczne lub zawodowe

9 759

643 239

66

kursy zawodowe

5 484

6 346 416

1 157

leczenie specjalistyczne i rehabilitacja

41 773

2 077 859

50

bilety i inne przejazdy

4 023

105 525

26

dowody osobiste

11 069

92 782

8

obsługa konta

0

12 850

0

Źródło: Roczna informacja statystyczna za rok 2010, Ministerstwo Sprawiedliwości.
Centralny Zarząd Służby Więziennej



Trudno jednoznacznie ocenić skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Faktem jest, że wynagradzanie więźniów poniżej płacy minimalnej było niezgodne z konstytucją. Niemniej jednak, jak pokazuje doświadczenie, pracodawcy traktowali skazanych raczej jako tanią siłę roboczą. Niegdyś więźniów wynagradzanych było prawie trzykrotnie więcej od tych niepobierających wynagrodzenia. W chwili obecnej liczba skazanych pracujących „za darmo” jest wyższa. Tanią siłą pozostają nadal, okazuje się jednak, iż dla przedsiębiorców „za mało” tanią.


Bibliografia
1. A.Zielińska, Praca dla więźnia, dostępny w Internecie: www.poranny.pl
2. M. Wielgo, Odsetki karne, dostępny w Internecie: www.wyborcza.pl
3. Roczna informacja statystyczna za rok 2009, Ministerstwo Sprawiedliwości. Centralny Zarząd Służby Więziennej
4. Roczna informacja statystyczna za rok 2010, Ministerstwo Sprawiedliwości. Centralny Zarząd Służby Więziennej
5. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej
6. TK: zaniżanie pensji więźniów niezgodne z konstytucją, dostępny w Internecie: www.policyjni.gazeta.pl
7. Ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności
8. Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r.o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności.
9. Ustawa z dnia 3 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw
10. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
11. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy
12. Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
13. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r. (Sygn. akt P 20/09*)
14. Zmiana w Kkw – skazani zatrudnieni otrzymają co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, dostępny w Internecie: www.sw.gov.pl
Teresa Hantz
Przypominamy, że zgodnie z pkt 2.6 - 2.7 regulaminu kopiowanie, przetwarzanie i wykorzystywanie tekstów oraz danych portalu w innych celach niż do użytku osobistego wymaga pisemnej zgody redakcji.
Wynagrodzenie brutto - ile to jest netto?

Wszystkie podane w artykule stawki wynagrodzeń są kwotami brutto. Zawierają potrącane od pensji składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Kalkulator brutto - netto pozwala na szybkie przeliczenie podanych stawek na pensję, którą pracownik otrzyma "na rękę".