Wynagrodzenia nauczycieli w Polsce i na świecie

Wynagrodzenia nauczycieli w Polsce

Zgodnie z Kartą Nauczyciela, w skład wynagrodzenia nauczycieli wchodzi wynagrodzenie zasadnicze, wszelkiego rodzaju dodatki (np. za wysługę lat, motywacyjne oraz funkcyjne), wynagrodzenia za nadgodziny i zastępstwa oraz nagrody i inne świadczenia. Jak pokazuje tabela 1. wysokość wynagrodzenia zasadniczego nie zmieniła się od 2012 roku i uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego oraz od poziomu wykształcenia. Najwyższe wynagrodzenie podstawowe otrzymują nauczyciele dyplomowani z tytułem zawodowym magistra i z przygotowaniem pedagogicznym – 3 109 PLN brutto. O ile wynagrodzenie zasadnicze jest stałe, o tyle wysokość części zmiennej jest uzależniona od hojności gmin.

Ogródek na marchewkę i pietruszkę

Co ciekawe, prawie 200 tys. nauczycieli dostaje po 200 – 300 PLN miesięcznie za to, że pracują na wsi lub w mieście do 5 tys. mieszkańców. Kwota tego dodatku uzależniona jest od wysokości płacy zasadniczej, stanowi 10% tego wynagrodzenia. Oznacza to, że nauczyciel stażysta z tytułem magistra i przygotowaniem pedagogicznym, pracując na wsi otrzyma miesięcznie 226 PLN. Natomiast nauczyciel dyplomowany z tym samym wykształceniem dostanie dodatkowo 311 PLN. Dodatek ten został wprowadzony jeszcze w PRL-u – w 1982 roku. Wówczas na wsiach były trudne warunki, co sprawiało, ze nauczyciele woleli pracować w miastach. Dodatek był więc bodźcem motywacyjnym. Ówczesne władze wymyśliły jeszcze jeden niezwykle ciekawy motywator. Za przeniesienie się na wieś otrzymywano prawo do własnego ogródka, była to działka do 0,25 ha, za zapewnienie której odpowiedzialny był samorząd. Prawo do jej użytkowania nauczyciele mają również po przejściu na emeryturę.

Magister magistrowi nie równy

W 2015 roku Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wydała kolejną edycję raportu Education at a Glance 2015. Z raportu wynika, że zazwyczaj wynagrodzenie nauczycieli jest niższe niż osób, które ukończyły edukacje na podobnym poziomie. Tabela 2a. pokazuje średnie wynagrodzenia nauczycieli sektora publicznego w porównaniu do osób o podobnym wykształceniu. Okazuje się, że w prawie wszystkich przypadkach nauczyciele zarabiają mniej niż osoby o takim samym wykształceniu. Wyjątkiem jest Belgia i Francja, gdzie nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych (upper secondary, general programmes) zarabiają więcej niż osoby o równoległym wykształceniu. Do wyjątków zalicza się również Dania. Tamtejsi nauczyciele gimnazjów (lower secondary, general programmes) otrzymują przeciętne wynagrodzenie nieznacznie wyższe niż osoby o takim samym wykształceniu, nie pracujące w oświacie. Najniższe wynagrodzenie, zaledwie 48% w porównaniu do średniej osób o takim samym wykształceniu otrzymują nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych z Węgier.



Tabela 2b. przedstawia średnie wykształcenie nauczycieli również w porównaniu do osób o takim samym wykształceniu. W tej grupie porównawczej wszyscy badani mają wyższe wykształcenie (teritary education). Jedynie nauczyciele z Luksemburga, bez względu na rodzaj szkoły, w której uczą, otrzymują średnio wyższe wynagrodzenie niż inni z tym samym wykształceniem. Polscy nauczyciele w przedszkolach (pre-primary) otrzymują wynagrodzenie o 26% niższe niż przeciętne wynagrodzenie osób z wyższym wykształceniem. W szkołach podstawowych (primary) jest ono o 15% niższe, w gimnazjach o 14% niższe, a w szkołach ponadgimnazjalnych o 16% niższe.

Im wyższy poziom edukacji tym wyższe pensje nauczycieli

Średnie wynagrodzenia nauczycieli w Polsce, wyrażone z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej (PPS)[PRZYPIS]PPS – Purchasing Power Standard, czyli parytet siły nabywczej. PPS to sztuczna jednostka walutowa, umożliwiająca porównanie kosztów życia w różnych krajach. Teoretycznie za jeden PPS w każdym z badanych krajów można kupić tyle samo dóbr. Faktycznie, przez różnice między cenami różnych dóbr w poszczególnych krajach jest to miara przybliżona, operująca na pewnym koszyku dóbr. Np. w Polsce za jeden PPS można kupić 10 produktów A i 5 produktów B, bo cena produktu A jest dwa razy niższa niż B. W Niemczech relacja cen A i B jest inna, w związku z czym ilość A i B dostępnych za 1 PPS będzie nieco inna, zachowane jest jedynie uśrednione wyliczenie siły nabywczej dla całego koszyka.[/PRZYPIS], są niższe na wszystkich poziomach edukacji od przeciętnych wynagrodzeń w krajach OECD. Największa różnica między polskimi nauczycielami, a tymi z krajów OECD występuje na szczeblu szkół ponadgimnazjalnych, gdzie Polacy zarabiają o 63 % mniej. Wśród krajów należących do OECD, najwyższe wynagrodzenie otrzymują nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych – 47 702 USD rocznie (w PPS).



Wśród wszystkich krajów OECD, polscy nauczyciele otrzymują jedne z najniższych wynagrodzeń. Po uwzględnieniu siły nabywczej, niższe wynagrodzenia otrzymują Grecy, Czesi, Węgrzy, Słowacy i Estończycy. Z kolei najwyższymi pensjami mogą pochwalić się Luksemburczycy. Nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych z tego państwa zarabiają rocznie ponad 109 tys. USD w PPS. Polscy nauczyciele, aby zarobić tyle co luksemburscy, muszą pracować prawie 4 miesiące. U góry stawki znaleźli się również Niemcy, Austriacy, Duńczycy i Holendrzy. W większości krajów, wraz ze wzrostem szczebla edukacji, rośnie pensja nauczycieli.