Losy niemieckiego systemu ubezpieczeń społecznych

W chwili obecnej Niemcy stoją przed poważnymi problemami związanymi z ubezpieczeniami społecznymi. Niemiecki, obowiązkowy, repartycyjny system ubezpieczeń społecznych, tak jak wszystkie tego typu systemy, cechuje duża wrażliwość na czynniki demograficzne, polityczne oraz koniunkturalne. Do osłabienia tego systemu, w dużej mierze przyczyniło się bezrobocie, jakiego już dawno nie było w tym kraju – w czerwcu 2003 stopa bezrobocia wyniosła 11%. Cała sytuacja spowodowana jest jednak przede wszystkim przez proces starzenia się społeczeństwa. Niemcy należą do grupy państw o najszybciej starzejącym się społeczeństwie. Tak więc niemiecki system ściskany jest z dwóch stron - liczba osób wpłacających do systemu zmniejsza się i równocześnie coraz więcej osób przechodzi na emeryturę. Powoduje to, iż potrzebne są coraz większe kwoty na wypłacenie świadczeń emerytalno-rentowych.

Dodatkowe zmartwienie polityków niemieckich to mała popularność tzw. pracowniczych programów emerytalnych Riester’a (Riester-Rente) wprowadzonych w 2001 roku przez ustawą o reformie emerytalnej oraz dotknięty kryzysem rynek ubezpieczeń społecznych. Oba te czynniki mają negatywny wpływ na starania rządu niemieckiego, który chce przesunąć obciążenia finansowe z pierwszego filara systemu emerytalnego (obowiązkowego ubezpieczenia) na emerytury sponsorowane przez pracodawców oraz na prywatne oszczędności (np. ubezpieczenia na życie).

W niniejszym artykule opisane zostały m.in.:

• kolejne działania rządu niemieckiego zmierzające do uzdrowienie systemu emerytalnego (założenia pierwszej reformy z 2001 roku nazwanej od nazwiska jej twórcy Programem Riester’a oraz reformy przeprowadzane w chwili obecnej)
• zasady funkcjonowania niemieckich dodatkowych programów emerytalnych sponsorowanych przez pracodawców
• przepisy podatkowe odnoszące się do ubezpieczeń społecznych (obecne i proponowane przez specjalną komisję powołaną do przeanalizowania przepisów podatkowych wiążących się z emeryturami)

Szeroko opisana została również kwestia popularności dodatkowych programów emerytalnych. Dodatkowo w artykule pojawia się, krótka informacja o problemach i proponowanych zmianach w systemie ubezpieczeń zdrowotnych.