Wysokość wynagrodzeń w Czechach i na Słowacji

Czechy i Słowacja przez wiele lat tworzyły wspólne państwo – Czechosłowację. Dziś to przeszłość, a państwa różnią się znacznie pod względem poziomu rozwoju gospodarczego, zamożności i wysokości wynagrodzeń. Czechy to kraj bogaty, o ugruntowanej pozycji w Europie, a mimo to wciąż dynamicznie się rozwijający. Z kolei Słowacja po latach zastoju stara się o miano najbardziej dynamicznej gospodarki Europy. Dwucyfrowy wzrost produktu krajowego brutto, rekordowe inwestycje i szybko rosnące płace mówią same za siebie. Artykuł opisuje i porównuje poziom wynagrodzeń w obu krajach.

Sytuacja gospodarcza

Czechy i Słowacja tworzyły wspólne państwo. W 1989 roku poziom zamożności Czechosłowacji wyraźnie przewyższał poziomu zamożności Polski i pozostałych krajów komunistycznych. W 1990 roku PKB na głowę mieszkańca wynosił 3 300 dolarów. To dużo jak na kraj postkomunistyczny. Jednocześnie PKB przypadający w tamtym czasie na mieszkańca Austrii był pięciokrotnie większy. „Rozwód” przeprowadzony w 1991 roku sprawił, że Słowacja i Czechy poszły zupełnie różnymi drogami. Czechy, które były najbardziej rozwiniętą częścią państwa, wskoczyły na drogę szybkiego rozwoju i dziś mają ugruntowaną pozycję wśród najbardziej rozwiniętych krajów tej części Europy. Słowacji nie poszło tak łatwo. Kraj był dużo biedniejszy i słabiej rozwinięty gospodarczo. Jak by tego było mało stracił wiele cennego czasu wskutek rządów populistycznego premiera Vladimira Mecziara. Przez pewien czas Słowację porównywano nawet do Białorusi. Sytuację zmieniły dopiero nowe rządy i reformy, dzięki którym Słowacja stała się europejskim liderem rozwoju gospodarczego.

Czechy

Według danych Eurostatu w 2006 roku PKB na głowę jednego mieszkańca był tu wyższy niż w Portugalii. Dzięki dobremu kursowi korony pod koniec 2007 roku przekraczał 22 tysiące dolarów. Na przełomie wieków kraj przeżywał recesję. W ciągu ostatnich 3-4 lat wzrost gospodarczy osiągał jednak około 6% rocznie. W pierwszym kwartale 2008 roku roczny wzrost PKB wyniósł 5,4%.

Jeśli weźmiemy pod uwagę liczbę mieszkańców kraju to ogólny poziom inwestycji zagranicznych jest tu dużo wyższy niż w Polsce. Inflacja, mimo że ostatnio rośnie, trzymana jest w ryzach – w styczniu i lutym 2008 roku osiągnęła poziom 7,5%. Wiosną zaczęła spadać. Poziom bezrobocia to około 5%.

Władze zapowiadają wprowadzenie podatku liniowego i reform, które mają doprowadzić do obniżenia kosztów pracy i zwiększenia wolności prowadzenia działalności gospodarczej.

Słowacja

Zapóźnienie Słowacji w stosunku do Czech widać w poziomie PKB. Wynosi on ponad 17 tysięcy dolarów na mieszkańca. Słowację wyróżnia jednak coś innego – super szybki rozwój gospodarczy. Pierwszy kwartał 2008 roku zamknął się wzrostem w wysokości 8,7% w skali roku. To bardzo dużo. Mniej jednak niż w roku 2007 – 12,7%. Bezrobocie cały czas spada. W maju osiągnęło poziom 7,8% i jest najniższe od 1994 roku. Zgodnie z prognozami inflacja w 2008 roku osiągnie 4,3%. W tym czasie płace mają wzrosnąć o 6,9%. W 2009 roku oficjalną walutą kraju stanie się euro.

Płace w Czechach

W I kwartale 2008 roku średnia nominalna płaca brutto wynosiła 22 531 koron czeskich (KCZ). To o 2 120 koron więcej niż w I kwartale 2007 roku. Oznacza to, że w skali roku wzrost płac wyniósł 10,4%, a płaca realna urosła o 2,8%. Największe wzrosty zanotowano w sektorze przedsiębiorstw – rocznie o 12,2%, a realnie o 4,5%. Średnia płaca w tym sektorze wyniosła więc 23 174 koron, czyli o 2 512 koron więcej niż w I kwartale 2007 roku. Płace w pozostałych sektorach wzrosły nominalnie o 3,5%, ale realnie straciły na wartości aż 3,6%. Średnia płaca brutto zwiększyła się o 678 koron i osiągnęła poziom 20 204 koron. Ogólny roczny wzrost płac nominalnych był jednak najwyższy od IV kwartału 1998 roku. W skali kwartalnej płace minimalnie spadły. Średnia miesięczna płaca brutto w IV kwartale 2007 roku wynosiła 23 435 koron. W 2008 roku poziom płacy minimalnej pozostaje na tym samym poziomie co w styczniu 2007 roku – 8 tysięcy koron.

Szybki wzrost płac niwelują nieustannie rosnące ceny. Indeks wzrostu cen konsumpcyjnych osiągnął w styczniu i lutym 7,5% w skali roku. To najwyższy poziom od listopada 1998 roku. To właśnie dlatego realny wzrost płac wyniósł tylko 2,8%. W ostatnim kwartale 2007 roku realny wzrost płac był jeszcze mniejszy – 1,7%. To dwa najgorsze wyniki w ciągu ostatnich 9 kwartałów (licząc do I kw. 2008 r.).

Na uwagę zasługuje też pogłębiająca się różnica pomiędzy poziomem płac i szybkością wzrostu w sektorze przedsiębiorstw a resztą. I kwartał 2008 roku był pod tym względem rekordowy.

Prognozy

Zgodnie z przewidywaniami Ministerstwa Finansów tempo wzrostu płac znacznie osłabnie w 2008 roku. Można mówić o krótkoterminowym załamaniu związanym z wysokim poziomem inflacji. Zdaniem ministerstwa rok 2008 zamknie się nominalnym wzrostem wynoszącym 7,7%. Wzrost realny to jednak tylko 1,5%. Kolejne lata przyniosą odbicie. Wzrost nominalny ma w dalszym ciągu wynosić około 7% (7,7% w 2009 r. i 7,1% w 2010 r.), ale wskutek ustabilizowania inflacji wzrost realny ma osiągnąć 4,9% w 2009 r. i 4,5% w 2010 r.

Płace na Słowacji

W I kwartale 2008 roku średnia płaca brutto wyniosła 20 443 koron słowackich (SKK). Oznacza to, że w skali roku płace zwiększyły się nominalnie o 10,4%. Realny wzrost płac wyniósł 6,2%. Według danych Słowackiego Urzędu Statystycznego najlepiej zarabiają pracownicy pośrednictwa finansowego – 46 334 SKK. Drugą najlepiej wynagradzaną grupą są pracownicy branży związanej z wytwarzaniem i dostarczaniem energii, wody i gazu. Najgorzej zarabiają pracownicy hoteli i restauracji – 14 158 SKK. Małe zarobki zanotowano również w branży rolniczej, budowlanej i usługowej.

Co ciekawe najwyższy wzrost wynagrodzeń zanotowano w instytucjach państwowych. Administracja publiczna i obrona narodowa zyskały nominalnie 18,1%. Służba zdrowia i pomoc socjalna 16,4%, a płace w edukacji wzrosły o 11,4%. Minimalne wynagrodzenie w 2008 roku wynosi 8 100 koron miesięcznie (w 2009 r. rząd planuje podniesienie tej stawki).

W ciągu kilku ostatnich lat płace w zawodach opłacanych głównie przez państwo regularnie rosną. Najbardziej zyskują na tym lekarze, których średnia płaca w 2007 roku wynosiła 40 567 SKK miesięcznie. Sporo zyskali też żołnierze i policjanci. W dalszym ciągu najsłabiej wynagradzaną, wysoko wykwalifikowaną grupą zawodową są nauczyciele. W 2007 roku wciąż zarabiali mniej niż wynosi średnie słowackie wynagrodzenie. Średnia pensja nauczyciela to 19 500 SKK.



Według internetowych badań wynagrodzeń najlepiej zarabiającą grupą zawodową są na Słowacji pracownicy IT. Średnie zarobki to 35 000 SKK miesięcznie. Drugą pod względem wysokości płac jest branża wytwarzania i dostarczania energii, wody i gazu – tutaj średnia płaca to 32 400 SKK. Nie oznacza to jednak, że w innych branżach ludzie zarabiają mniej – płace są jednak dużo bardziej rozwarstwione. W branży bankowej i finansowej najniższe wynagrodzenia osiągają poziom 17 000 SKK, a najwyższe 129 800 SKK.

Ciekawe są różnice w wynagrodzeniach na tym samym stanowisku, ale w różnych branżach. Przykładem niech będzie stanowisko dyrektora handlowego (obchodny raditel).



Większość Słowaków ma jednak do czynienia z dużo niższymi zarobkami. W 2007 roku aż 60% pracujących otrzymywało wynagrodzenie niższe od średniej krajowej (20 146 SKK w 2007 r.). 3,8% pracowników zarabiało tyle, ile wynosi średnia – od 20 do 21 tysięcy koron. Najwięcej osób otrzymywało od 12 do 17 tysięcy koron. 2% zatrudnionych pracuje za najniższe przewidziane przez prawo wynagrodzenie – 8 100 koron.

Prognozy

Płace będą wciąż rosły. Tempo wzrostu ma jednak trochę zwolnić. Analitycy słowackiego banku centralnego przewidują, że w 2008 roku nominalny wzrost wyniesie 6,9%. Wzrost realny, ma oscylować wokół 4%. Większe wzrosty płac mogą wystąpić w przypadku, gdy na rynku pracy zapanuje niedobór wykwalifikowanych pracowników branży budowlanej, motoryzacyjnej i w przemyśle elektromaszynowym. Wzrosty są jednak niwelowane przez rosnącą międzynarodową konkurencję i konieczność utrzymania niskich kosztów pracy.

Różnice w zarobkach w Czechach i na Słowacji

Różnice są wyraźne. Widać to już, gdy porównamy średnie wynagrodzenie brutto w I kwartale 2008 roku przedstawione przez urzędy statystyczne obu krajów. Przeciętny Słowak otrzymywał miesięcznie 20 443 koron słowackich, a przeciętny Czech 22 531 koron czeskich. W przeliczeniu na walutę słowacką Czech zarabia więc około 28 660 SKK. Podobne wyniki daje internetowe badanie wynagrodzeń prowadzone przez firmę Merces na terenie obu krajów. Zgodnie z badaniami średnia miesięczna płaca brutto wynosi w Czechach 21 600 koron czeskich (ok. 27 900 SKK), a na Słowacji 23 000 koron słowackich. Zgodnie z tymi badaniami przeciętne płace w Czechach są o 21% wyższe niż na Słowacji.

Jeszcze większa przepaść jest pomiędzy Pragą, gdzie zarobki są najwyższe, a regionem Słowacji, gdzie wynagrodzenia są najniższe. Średnia płaca w Pradze wynosi 36 100 SKK a w województwie preszowskim w północnowschodniej Słowacji 18 000 SKK. A więc wynagrodzenia w Preszowie to tylko około 50% wynagrodzeń praskich. W poszczególnych regionach da się również zauważyć spore rozwarstwienie. Przyjmując, że średnia krajowa to 100% ludzie pracujący w Pradze zarobią 129% czeskiej średniej krajowej, a mieszkańcy województw, gdzie zarobki są najmniejsze, dostają tylko 87% średniej krajowej. Na Słowacji osoba pracująca w Bratysławie zarobi 125% słowackiej średniej krajowej, a osoba pracująca w województwie preszowskim otrzymuje 78%. W Czechach płace są mniej rozwarstwione niż na Słowacji. Odpowiednio 129% do 87% i 125% do 78%.







Dane urzędów statystycznych obu państw mówią, że w I kwartale 2008 roku nominalny roczny wzrost płac wyniósł 10,4% - i w Czechach i na Słowacji. Różnica pojawia się, gdy porównamy realny wzrost płac – na Słowacji 6,2% rok do roku, a w Czechach jedynie 2,8%. Oznacza to, że różnica w poziomie zarobków będzie się zmniejszać.

Wynika to głównie z wysokiego poziomu inflacji w Czechach. W styczniu i lutym 2008 roku roczna inflacja osiągnęła poziom 7,5%. W kolejnych miesiącach nieznacznie się obniżyła, osiągając w czerwcu 6,8%. Zgodnie z rządowymi prognozami na koniec 2008 roku ma wynosić 6%. W 2009 roku inflacja będzie spadać, by pod koniec roku osiągnąć poziom 2,7%. Słowacja trzyma inflację w ryzach. Głównym powodem jest euro. Wspólna europejska waluta zostanie tu wprowadzona w styczniu 2009 roku. Prognozy Ministerstwa Finansów mówią, że pod koniec roku inflacja osiągnie poziom 4,3%, by w 2009 roku spaść do 3,4% - 3,2%.

Duże znaczenie dla poziomu płac ma także szybkość rozwoju gospodarczego. Tu Słowacja znacznie wyprzedza zachodniego sąsiada. W I kwartale 2008 roku wzrost PKB wyniósł 8,7% rok do roku, na Słowacji i 5,3% w Czechach.

Tabela 12 pokazuje różnice w zarobkach pomiędzy Czechami i Słowacją. Wyszczególniono w niej branże i zawody. Porównanie oparte jest na internetowym badaniu wynagrodzeń, a więc nie odzwierciedla w 100% rzeczywistości.

Podsumowanie

Płace w obydwu krajach rosną szybko. W ostatnim czasie dużo szybciej na Słowacji niż w Czechach. Jednak to ten drugi kraj jeszcze przez co najmniej kilka lat będzie atrakcyjniejszy dla pracowników. Jest dużo bogatszy, a jego gospodarka ma bardziej nowoczesne, innowacyjne i otwarte oblicze. O atrakcyjności Czech może świadczyć popularność, którą kraj ten cieszy się wśród Polaków szukających pracy za granicą. W gronie państw postkomunistycznych jest to zdecydowany lider – ponad 20 tysięcy zatrudnionych osób w 2007 roku. Oferty pracy są atrakcyjne, a zarobki wciąż wyższe niż w Polsce.

Słowacja mimo błyskawicznego wzrostu gospodarczego, nie jest tak atrakcyjna. To efekt gorszej pozycji startowej i kilku zmarnowanych lat. Średnia płaca jest tu wciąż niższa niż w Czechach – przeciętnie o 20%. Jest też niższa niż średnia płaca w Polsce. Może dlatego pracuje tutaj mało Polaków. Nie pomaga nawet spadające bezrobocie i duże zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników. Kraj nadrabia zaległości, jednak szybki wzrost PKB w Czechach i w Polsce sprawia, że minie jeszcze kilka lat zanim wysokość zarobków w tych krajach wyrówna się. Pod względem wysokości wynagrodzeń zdecydowanym liderem są Czechy.

Perspektywy dalszego wzrostu płac są optymistyczne i dla Czech, i dla Słowacji. Lata 2007 i 2008 to czas wysokiej inflacji. Oznacza to, że mimo wysokich nominalnych wzrostów wynagrodzeń, realne wzrosty będą mizerne. W Czechach rok 2008 ma zamknąć się realnym wzrostem w wysokości jedynie 1,5%. Na Słowacji będzie to 4%. Kolejne lata to jednak wyraźne odbicie od dna i powrót do szybkiego wzrostu płac. Oba rynki są atrakcyjne i perspektywiczne. Jednak pod względem dynamiki wzrostu Słowacja wyraźnie wysuwa się na prowadzenie.