Czy system premiowania stosowany w firmie wpływa na zwiększenie motywacji do pracy?

Ogólnopolskie Wynagrodzeń

USA: mediany wynagrodzeń pracowników w różnym wieku

20 lat 20 000

30 lat 40 000

40 lat 50 000

50 lat 51 000

60 lat 53 000

* rocznie w USD

Stefa premium

Sprawdź co zyskasz wykupując pełny dostęp do naszego portalu

Sprawdź, ile zarabia:

Konstruktor maszyn 5990 PLN
Planista produkcji 6420 PLN
Operator produkcji 4630 PLN
Elektryk 5500 PLN
Key Account Manager 9790 PLN
Nauczyciel plastyki 4820 PLN
Kucharz 3480 PLN
Administrator IT 6750 PLN
Tynkarz 4100 PLN
Audit manager 13960 PLN
Ogólnopolskie badanie satysfakcji z pracy

Zajmujesz się zawodowo wynagrodzeniami?
Zapraszamy Cię do strefy przeznaczonej dla profesjonalistów.

Profit sharing - jest to partycypacyjny system wynagradzania, oparty na udziałach w zyskach.

pozwala na porównanie 43 wskaźników w następujących obszarach

Artykuły

Wynagrodzenia jawne, a ukryte na Białorusi

02.07.2015 Dymitr Zankiewicz
Artykuł jest opisem praktyk związanych z „szarym” wynagrodzeniem na białoruskim rynku pracy. Zawiera zarówno opis ogólny sytuacji gospodarczej, jak i wyniki badań na temat ukrytych wynagrodzeń na Białorusi.


Sytuacja ekonomiczna na Białorusi


Najnowszy okres w historii Białorusi zaczął się w 1991 roku, kiedy 25 sierpnia Rada Najwyższa BSRR ogłosiła niepodległość republiki. W czasach Związku Radzieckiego Białoruś była jedną z najlepiej rozwiniętych i zamożnych republik radzieckich. Po ZSRR republika białoruska odziedziczyła ciężki przemysł (MAZ – produkcja samochodów ciężarowych i autobusów, BielAZ – produkcja wywrotek kopalnianych, MTZ – produkcja traktorów), przemysł petrochemiczny (rafineria ropy naftowej importowanej z Rosji w Mozyrzu), przemysł elektroniczny (produkcja lodówek w zakładach Atlant i telewizorów „Horyzont” i „Witiaź” w Mińsku) i szereg innych dużych przedsiębiorstw na skalę całego związku.
Od momentu ogłoszenia niepodległości aż do czasu dzisiejszego władze białoruskie nie przeprowadziły gruntownych reform ekonomicznych. Gospodarka białoruska w dużej mierze opiera się na pozostałych po Związku Radzieckim zakładach. Brak reform i modernizacji, mała ilość inwestycji stały się główną przyczyną sytuacji kryzysowej w ekonomii białoruskiej. Hiperinflacja, która pojawiła się w latach 90. po upadku ZSRR, w dalszym ciągu nie jest pokonana co skutkuje obniżeniem realnej wartości płac.
Według najnowszych danych z Belstatu (białoruski GUS) wynika, że przez 5 miesięcy 2015 roku PKB obniżył się o 3% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. W poprzednim roku PKB Białorusi wzrósł o 1,6% przy oficjalnej prognozie makroekonomicznej 3,3%. Planowany wzrost PKB w 2015 roku wg Białoruskiego Ministerstwa Gospodarki ma wynieść 0,2-0,7%.
Inną ocenę gospodarki białoruskiej mają międzynarodowe instytucje finansowe. MFW prognozuje spadek gospodarczy o 2,3%, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – o 2,5%. Najgorszy scenariusz przewiduje Bank Światowy – według jego analiz ekonomia Białorusi w 2015 roku skurczy się o 3,5%. Jedyny optymistyczny scenariusz przedstawił Euroazjatycki Bank Rozwoju – jego analitycy uważają że w 2015 roku gospodarka Białorusi wzrośnie o 1-2% w porównaniu do roku 2014.

Dochody ludności


Według najnowszych doniesień Narodowego Banku Białorusi dochody realne ludności w styczniu-marcu 2015 roku obniżyły się o 4,2% w porównaniu do odpowiedniego okresu z roku poprzedniego, a w marcu bieżącego roku w porównaniu do marca poprzedniego roku – o 5,8%.
Dochód rozporządzalny w styczniu-marcu 2015 roku w porównaniu do stycznia-marca roku poprzedniego zmniejszył się o 4,2%. Przy tym w roku 2014 za ten sam okres dochód rozporządzalny wzrósł o 6,8% w porównaniu do roku 2013.

Dochody ludności na Białorusi w 2015 roku

miesiąc

suma, mld BYR

tempo wzrostu do odpowiedniego okresu

roku poprzedniego, %

nominalny

realny

realny rozporządzalny

styczeń

42,6

112,1

96,0

96,1

styczeń-luty

83,9

113,2

96,8

97,0

marzec

46,5

105,2

94,2

93,7

styczeń-marzec

130,4

111,8

95,8

95,8

Źródło: Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie danych Narodowego Banku Białorusi



Bez zmian pozostały podstawowe źródła utrzymania ludności. W dalszym ciągu są to przede wszystkim płace i transfery (emerytury, zasiłki, stypendia), udział których w sumie ogólnej dochodów ludności w styczniu-marcu 2015 roku wyniósł 85,4% w porównaniu do 85,3% za analogiczny okres roku poprzedniego.
Dochody w pierwszym kwartale 2015 roku wyniosły 4,6 mln BYR na jednego mieszkańca i zmniejszyły się realnie w porównaniu do pierwszego kwartału 2014 roku o 4%.
Udział dochodów ludności w PKB w styczniu-marcu 2015 roku wyniósł 69,6%. W odpowiednim okresie roku poprzedniego stanowił on 73,4%.
Na podstawie tych danych można stwierdzić że w 2015 roku dochody ludności zmniejszyły się. Jest to ściśle powiązane z pogorszającej się sytuacją makroekonomiczną i narastaniem zjawisk kryzysowych w gospodarce (w tym nieustępującej inflacji).

Dynamika nominalnej płacy średniej


Analizując dane oficjalne z różnych urzędów i instytucji białoruskich należy pamiętać aby podchodzić do nich z dystansem. Z powodu sytuacji politycznej i specyfiki organizacji pracy na Białorusi takie dane mogą dość znacząco odbiegać od rzeczywistości. Wskaźniki opracowywane przez Belstat i inne instytucje państwowe są często jedynymi w miarę pełnymi zbiorami informacji, chociażby z racji tego, iż działalność niezależnych badaczy czy instytucji może spotkać się ze sprzeciwem ze strony aparatu państwowego. Stwarza to dodatkowe komplikacji przy próbach sprawdzenia danych oficjalnych lub poszukiwaniu informacji alternatywnej.
W tabeli 2 można zobaczyć jak kształtowały się na Białorusi płace średnie przez ostatnie kilka lat.

Płaca średnia nominalna na Białorusi w latach 2012-2015

rok

miesiąc

średnia krajowa

 

w rublach białoruskich

w przeliczeniu na PLN

w przeliczeniu na USD

2012

styczeń

2 880 585

1 175,31

343,3

luty

2 964 249

1 140,99

357,6

marzec

3 159 624

1 194,48

389,8

kwiecień

3 252 689

1 265,53

403,5

maj

3 559 648

1 397,54

435,6

czerwiec

3 752 118

1 575,11

451,5

lipiec

3 925 900

1 602,05

471,5

sierpień

4 084 895

1 650,64

490,1

wrzesień

4 096 741

1 628,92

486,0

październik

4 228 447

1 582,61

494,5

listopad

4 244 270

1 581,08

496,7

grudzień

4 741 282

1 741,81

553,5

2013

styczeń

4 368 023

1 567,75

506,2

luty

4 504 840

1 612,59

522,1

marzec

4 692 789

1 726,59

544,2

kwiecień

4 888 296

1 837,11

565,0

maj

4 988 338

1 822,84

575,0

czerwiec

5 159 884

1 952,08

592,1

lipiec

5 450 175

2 056,72

616,5

sierpień

5 547 075

1 993,54

622,1

wrzesień

5 374 793

1 926,79

595,0

październik

5 477 569

1 881,41

598,7

listopad

5 348 781

1 764,46

576,9

grudzień

5 854 664

1 932,51

620,6

2014

styczeń

5 322 411

1 683,58

556,3

luty

5 389 193

1 744,47

555,6

marzec

5 753 101

1 787,53

585,9

kwiecień

5 860 652

1 799,19

590,1

maj

5 055 941

1 538,06

604,1

czerwiec

6 198 540

1 871,48

610,6

lipiec

6 455 276

1 927,06

629,2

sierpień

6 364 471

1 931,74

613,6

wrzesień

6 335 320

1 958,89

603,2

październik

6 377 912

1 984,15

598,5

listopad

6 194 398

1 944,54

575,7

grudzień

6 805 978

2 130,25

621,3

2015

styczeń

6 023 213

1 539,00

418,9

luty

6 129 105

1 492,33

405,9

marzec

6 483 703

1 660,15

435,3

kwiecień

6 536 111

1 688,46

452,1

Źródło: Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie danych Belstatu oraz NBP



Z tabeli powyższej można wywnioskować, iż płaca średnia na Białorusi cały czas wzrasta (z 2 880 585 BYR na początku 2012 roku do 6 536 111 BYR w kwietniu 2015 roku). Jest to jednak tylko iluzja wzrostu, ponieważ dochód realny mieszkańców z powodu inflacji i zmian kursów walutowych pozostawał bez zmian, a od 2015 roku zaczął spadać. Biorąc pod uwagę brak reform w białoruskiej gospodarce, nieefektywność większości zakładów państwowych i niekonkurencyjność produkcji białoruskiej na rynkach światowych, wygląda na to, że na chwilę obecną Białoruś ostatecznie wyczerpała pozostałe po Związku Radzieckim zasoby. Dokładają się do tego problemy ekonomiczne Rosji, z którą dzisiejsza Białoruś jest mocno powiązana w sensie ekonomicznym i politycznym. Przy dalszym kurczeniu się gospodarki rosyjskiej możliwym jest również scenariusz ograniczenia pomocy finansowej z Moskwy w postaci kredytów i preferencyjnych taryf na ropę i gaz. Spowoduje to potężny kryzys gospodarczy na Białorusi w wyniku którego wzrost płac średnich w najlepszym wypadku zatrzyma się, a w najgorszym zacznie spadać.

Wynagrodzenia w „szarej strefie”


Według doniesień Białoruskiego Urzędu Skarbowego w 2013 roku wykryto 1300 przedsiębiorstw gdzie płaca była naliczana bez niezbędnego odzwierciedlenia księgowego (w tym 142 takie przypadki w Mińsku). Oprócz tego zostało wykrytych 1491 przypadków łamania przez pracodawców prawa pracy. Jest to o 1,2 razy więcej niż w roku 2012.
O rozpowszechnieniu ‘szarych’ płac można się dowiedzieć z wyników badania, przeprowadzonego przez centrum badawcze HeahHunter Беларусь. Według nich, 72% pracowników białoruskich dostaje „białą”, legalną płacę, 18% – „szarą”, kiedy oficjalnie jest naliczana tylko część zarobku, a 8% pracowników dostawało całą płacę ‘w kopercie’.
Ponad połowa pracowników którzy dostawali płacę ‘w kopercie’ nie było zadowolonych z tej sytuacji. Głównym powodem tego był brak gwarancji wypłat ze strony pracodawcy (45%), brak opieki socjalnej ze strony państwa (39%), strach przed konfliktem z prawem (12%).
Mniej niż połowa pracowników nie czuła dyskomfortu z powodu „szarych” zarobków ponieważ pracodawca wywiązywał się ze wszystkich swoich obowiązków względem płac socjalnych i zarobków. Część pracowników była gotowa godzić się z istniejącą sytuacją z racji tego, że cenili swoją pracę i zespół lub z braku alternatywnej możliwości, aby dostawać „białą” płacę.
Pracownicy którzy się godzą na „szary” zarobek muszą rozumieć powiązane z tym niebezpieczeństwa. Do nich zaliczają się niski poziom przyszłej emerytury, możliwość niekontrolowanej zmiany wynagrodzenia przez pracodawcę, problemy przy staraniu się o kredyt, lub wizę i możliwe opóźnienia z wypłatą (wykres 1).

Jakimi problemami grozi wypłata zarobków „w kopertach”

Wykres

Źródło: Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie danych badania HeahHunter Беларусь



Ponad 70% uczestników badania było gotowych zmienić pracę i przejść do zakładu gdzie płace są naliczane oficjalnie. Jednak większość respondentów zaznaczyło, że poziom ich dochodu przy tym powinien pozostać co najmniej bez zmian. 19% nie było gotowych do zmiany pracodawcy dla otrzymywania legalnych płac, a 6% pracowników uważało taki sposób wynagrodzenia za lepszy od legalnego (wykres 2).

Czy zmieniłbyś pracę dla „białego” wynagrodzenia?

Wykres

Źródło: Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie danych badania HeahHunter Беларусь



Wśród dziedzin gospodarki gdzie ukrywanie dochodów przed podatkami jest najbardziej rozpowszechnione podawane były: serwis samochodowy, pracy remontowo-budowlane, transport samochodowy i usługi IT.
Według opinii ekonomistów rozpowszechnienie „szarych” płac jest odzwierciedleniem specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej na Białorusi. Płace do funduszu socjalnego są wyższe niż w Rosji, czy Kazachstanie, co stawia białoruski biznes w niekorzystnej sytuacji wobec przedsiębiorców innych krajów Unii Celnej.
Prócz tego dużo ludzi pracuje nie w jednej pracy, ale w kilku, świadcząc różnego rodzaju usługi prywatnie. Praktyki takie są rozpowszechnione nie tylko wśród pracowników branży usług (fryzjerzy, mechanicy samochodowi i inni), ale też wśród pracowników sfery budżetowej (np. lekarzy i nauczycieli).

Konkluzje i wnioski


1. Dynamika płac nominalnych na Białorusi nie odzwierciedla dochodów realnych ludności, ponieważ nie bierze pod uwagę inflacji i zmiany kursów walut.
2. Wraz z narastaniem zjawisk kryzysowych w gospodarce realne dochody ludności będą się zmniejszać. Mimo tego oficjalne statystyki płac nominalnych będą pokazywały wzrost.
3. Praktyka wynagrodzeń „szarych” w gospodarce i biznesie jest powiązana z potrzebą płacenia wysokich składek do funduszu socjalnego i innych podatków. W taki sposób pracodawcy starają się minimalizować koszty prowadzenia swojej działalności.
4. Przy pogorszeniu sytuacji ekonomicznej i zmniejszeniu środków budżetowych możliwy jest wzrost opodatkowania lub wprowadzenie nowych podatków ze strony państwa. Będzie to sprzyjać zwiększeniu się „szarych” i „czarnych” praktyk wynagrodzeniowych.


Dymitr Zankiewicz
Przypominamy, że zgodnie z pkt 2.6 - 2.7 regulaminu kopiowanie, przetwarzanie i wykorzystywanie tekstów oraz danych portalu w innych celach niż do użytku osobistego wymaga pisemnej zgody redakcji.
Wynagrodzenie brutto - ile to jest netto?

Wszystkie podane w artykule stawki wynagrodzeń są kwotami brutto. Zawierają potrącane od pensji składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Kalkulator brutto - netto pozwala na szybkie przeliczenie podanych stawek na pensję, którą pracownik otrzyma "na rękę".